กราบขอความกรุณาท่านอาจารย์ ให้ความหมาย พร้อมทั้งอธิบายตัวอย่างของคำนี้ด้วยค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สภาพที่พึงศึกษาคือศีลอันยิ่งใหญ่ หมายถึง ความสำรวมอินทรีย์ในทวารทั้ง ๖ ในขณะที่สติปัฏฐานหรือวิปัสสนาญาณเกิด เป็นความรู้สึกตัวและสังวรอันยิ่งอย่างละเอียด ก่อนที่อกุศลจิตจะมีกำลังจนทำให้ก้าวล่วงออกมาทางกายหรือทางวาจา และขณะนั้นไม่ได้มีความยึดถือว่า ศีลของเราหรือเป็นเราที่มีศีล

ศีล มีหลายอย่าง หลายระดับ ทั้งศีลที่เรามักเข้าใจกันทั่วไป คือ การงดเว้นจากการทำบาป ทางกาย วาจา เป็นต้น แต่มีศีลที่ละเอียดยิ่งไปกว่านั้น ที่เป็นศีล ที่เรียกว่า อธิศีล อันเป็นศีลที่เกิดพร้อมกับ สมาธิและปัญญา

เมื่อพูดถึงหนทางการดับกิเลส จะใช้คำว่า การอบรม ไตรสิกขา คือ อธิศีลสิกขา อธิจิตสิกขา และ อธิปัญญาสิกขา ดังนั้น ศีลโดยทั่วไป ที่งดเว้นจากบาป ศาสนาอื่นๆ ก็มี ไม่ใช่หนทางที่จะดับกิเลส ไม่ใช่ อธิศีลสิกขา สมาธิ ที่เป็นการเจริญสมถภาวนาจนได้ฌาน แม้ก่อนพุทธศาสนาจะบังเกิดขึ้น ก็มีการเจริญสมถภาวนา แต่ สมาธินั้น ไม่ใช่ อธิจิตสิกขา ส่วนปัญญา ที่จะเป็นไตรสิกขา อันเป็นหนทางการดับกิเลส ก็จะต้องเป็นปัญญาระดับวิปัสสนาภาวนา ครับ ดังนั้น เมื่อว่าโดยความละเอียดแล้ว ไม่ได้หมายความว่า การจะเจริญหนทางการดับกิเลส ที่เรียกว่าไตรสิกขา จะต้องรักษาศีลก่อน แล้วค่อยอบรมสมาธิ และจึงจะไปเจริญวิปัสสนาได้ที่เป็นปัญญาครับ ต้องเข้าใจพื้นฐานก่อนว่า จิตเมื่อเกิดขึ้น จะมีเจตสิกเกิดร่วมด้วยหลายอย่าง แม้ขณะที่เป็นสติปัฏฐานหรือวิปัสสนา ขณะนั้นก็เป็นจิตที่เป็นกุศลประกอบด้วยปัญญา มีเจตสิกเกิดร่วมด้วยหลายอย่าง ขณะที่ สติปัฏฐานเกิด ขณะนั้นมี สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ (ทั้ง 2 นี้ เป็น อธิปัญญา) และมีสัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ (เป็นอธิจิต หรือ สมาธิ) และมีเอกัคคตาเจตสิกที่เกิดพร้อมกับ สติปัฏฐาน ที่เป็นองค์ของสมาธิ ด้วย และมีศีลด้วยในขณะที่สติปัฏฐานเกิด คือ อินทรียสังวรศีล ศีลที่เป็นการสำรวมทางตา หู จมูก ลิ้น กายและใจ ในขณะนั้น ครับ เป็นอธิศีล หรือ สัมมากัมมันตะ และสัมมาอาชีวะ ซึ่งเป็นอธิศีล ก็เกิดพร้อมกับ สมาธิและปัญญาในขณะที่อริยมรรคเกิด

ดังนั้น มีศีล สมาธิ ปัญญาเกิดพร้อมกัน ในการอบรมเจริญวิปัสสนา ในขณะที่สติปัฏฐานเกิด และ ขณะมรรคจิตเกิดพร้อมกันครับ แสดงให้เห็นถึงความละเอียดของธรรมและความละเอียดลึกซึ้งของหนทางการดับกิเลส ครับ

ที่สำคัญ หากไม่มีปัญญา ความเข้าใจเป็นเบื้องต้นแล้ว ศีล นั้น ก็ไม่ใช่อธิศีลที่เป็นไปในการดับกิเลส สมาธิ สมถภาวนา ก็ไม่ใช่อธิจิต ที่เป็นไปในการดับกิเลส เพราะฉะนั้น ปัญญาจึงเป็นเรื่องสำคัญ ดังนั้น จึงจะต้องเริ่มจากการฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรมให้เข้าใจ จนเป็นปัจจัยให้สติปัฏฐาน หรือ วิปัสสนาภาวนาเกิด ขณะนั้น ก็มีศีล สมาธิ ปัญญา ที่เป็นไตรสิกขาในขณะนั้นแล้ว โดยไม่ต้องไปทำศีลก่อน เรียงลำดับเลยครับ เพราะฉะนั้น ปัญญา จึงเป็นธรรมที่มีอุปการะมากต่อการดำเนินหนทางการดับกิเลสครับ ดังนั้น มีศีล มีสมาธิ แต่ไม่มีปัญญาได้ แต่เมื่อมีปัญญา ขั้นวิปัสสนา ก็มี ศีล มีสมาธิ ด้วยครับ ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพคะภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง เป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูลแก่ผู้ที่ได้ฟังได้ศึกษาโดยตลอด ทุกคำเป็นคำจริง เป็นคำอนุเคราะห์ให้ได้มีความเข้าใจถูกเห็นถูกในธรรมตามความเป็นจริง แม้แต่อธิศีล มีจริงๆ เกิดเพราะเหตุปัจจัย คือ ขณะที่มีการระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏตามความเป็นจริงว่า เป็นธรรมไม่ใช่เรา เป็นการสังวรสำรวมระวังอย่างยิ่งซึ่งเมื่อเกิดก็พร้อมด้วยอธิจิต คือ สมาธิ และ อธิปัญญา ความเข้าใจถูกเห็นถูก ไม่พ้นไปจากหนทางแห่งการอบรมเจริญปัญญาเลย และไม่ได้จำกัดเฉพาะเพศหนึ่งเพศใดโดยเฉพาะ เพราะเหตุว่า ไม่ว่าจะเป็นใครก็ตามที่ดำเนินตามหนทางอันประเสริฐ คือหนทางแห่งการอบรมเจริญปัญญา ประโยชน์ย่อมเกิดมีแก่ผู้นั้น ตั้งแต่ขั้นต้นจนถึงสามารถดับกิเลสได้ ตามลำดับ การศึกษาอบรมเจริญปัญญา ควรเป็นไปตามลำดับ ที่ขาดไม่ได้เลยนั้น คือการฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรมให้เข้าใจครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

เรียนถาม

ในขณะที่สติปัฏฐานเกิดจะมีมรรคมีองค์ 5 เท่านั้น ขณะนั้นมีเจตสิกดวงใดดวงหนึ่งในสามคืองดเว้นจากวาจาทุจริต กายทุจริต ประกอบอาชีพทุจริต เกิดด้วยหรือไม่คะ เมื่อสติปัฏฐานเกิด ยังไม่ถึงขั้นวิปัสสนาญาณ เรียกว่ามีศีลด้วยอย่างไรคะ

ขอบพระคุณอย่างสูง

เรียนความเห็นที่ 3 ครับ

ขณะที่สติปัฏฐานเกิด ขณะนั้นก็มีองค์ของมรรคเกิดขึ้น 5 หรือ 6 องค์ก็ได้ แต่ไม่ถึง 8 คือ เกิดปัญญา สัมมาทิฏฐิในขณะนั้น สัมมาสังกัปปะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ หรืออาจเกิด สัมมาอาชีวะ สัมมากัมมันตะ สัมมาวาจา 3 อย่างนี้เกิดอย่างใดอย่างหนึ่ง พร้อมกับองค์ 5 ตามที่กล่าวมาครับ เพราะฉะนั้น การอบรมปัญญาที่เป็นการเจริญสติปัฏฐานก็เป็นการเจริญอบรมอริยมรรค เพียงแต่เกิด องค์ 5 องค์ 6 ที่สามารถเกิดได้ในวิสัยของปุถุชน

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

เมื่อสติปัฏฐานเกิด ยังไม่ถึงขั้นวิปัสสนาญาณ เรียกว่ามีศีลด้วยอย่างไรคะ

-มีศีลได้ครับ คือ อินทรียสังวรศีล ครับ ศีลที่สำรวมอินทรีย์ ทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย และ ใจ

ขออนุโมทนา

ขออนุโมทนาค่ะ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

และขอเก็บนะครับ

กราบขอบพระคุณและอนุโมทนาอาจารย์ทั้งสองท่าน ครับ.

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ