จิต หรือ วิญญาณ ไม่มีขาที่จะออกจากตัวคนตาย ไม่มีปีก ไม่มีแขน จิตเป็นเพียงธาตุรู้ซึ่งเกิดขึ้นและดับไปทันที เกิดขึ้นทำกิจรู้และดับไปทันที ขณะที่เห็นในขณะนี้ จิตเห็นเกิดและดับทันที และมีจิตอื่นเกิดดับสืบต่อทันทีด้วย เป็นจิตแต่ละประเภท แต่ละชนิดที่เกิดขึ้นตามเหตุตามปัจจัย

ถาม วิญญาณที่ออกจากตัวคนตาย มีรูปร่างลักษณะอย่างไรหรือไม่

สุ. นี่เป็นสิ่งที่จะต้องเข้าใจให้ชัดเจนจริงๆ ในเรื่องของจิตและเจตสิก ซึ่งเป็นนามธรรมว่า เป็นสภาพธรรมที่ต่างกับรูปโดยสิ้นเชิง จิต เจตสิก ไม่มีรูปร่าง ไม่ใช่สีสันวัณณะ ไม่มีกลิ่น ไม่มีรส

วิญญาณ (จิต) คือ นามธรรม ไม่ใช่รูปใดๆ เลย ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่มีรส ไม่มีเสียง เป็นแต่เพียงธาตุรู้ สภาพรู้ อาการรู้

ที่ถามว่า วิญญาณที่ออกจากตัวคนตายมีรูปร่างลักษณะอย่างไรหรือไม่ วิญญาณไม่มีขาที่จะออกจากตัวคนตาย ไม่มีปีก ไม่มีแขน เพราะเป็นเพียงธาตุรู้ซึ่งเกิดขึ้นและดับไปทันที เกิดขึ้นทำกิจรู้และดับไปทันที ขณะที่เห็นในขณะนี้ จิตเห็นเกิดและดับทันที และมีจิตอื่นเกิดดับสืบต่อทันทีด้วย เป็นจิตแต่ละประเภท แต่ละชนิดที่เกิดขึ้นตามเหตุตามปัจจัย

เหมือนไฟซึ่งไม่มีที่ไป ไม่ใช่ว่าไฟดับที่นี่แล้วไปที่อื่น แต่เกิดที่ไหนดับที่นั่น จิตเห็น เห็นที่จักขุปสาท เกิดที่จักขุปสาท ดับที่จักขุปสาท จิตได้ยิน ได้ยินเสียง เกิดขึ้นที่โสตปสาท ได้ยินที่โสตปสาท ดับที่โสตปสาท เป็นไปอย่างรวดเร็วมาก เพราะฉะนั้น ไม่ใช่ว่าวิญญาณที่ออกจากตัวคนตายมีรูปร่างลักษณะ ไม่ใช่รูป โดยสิ้นเชิง

ที่มา ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 1639