ขอบพระคุณล่วงหน้าครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

คำว่า เวทนา เป็นคำภาษาบาลีโดยตรง [อ่านตามภาษาบาลีว่า เว - ดะ - นา] หมายถึง ความรู้สึก เป็นความเสวยอารมณ์ ซึ่งเป็นสภาพธรรมที่มีจริงๆ ถ้าไม่ได้ฟังพระธรรม อาจจะเข้าใจผิดว่า เวทนา เป็นความน่าสงสาร น่าเห็นใจ ก็เป็นได้ แต่ความจริงแล้ว ไม่ได้เป็นอย่างนั้น เพราะความรู้สึก ไม่ใช่ความสงสาร ความรู้สึกเป็นสภาพธรรมที่มีจริง เป็นนามธรรมที่เกิดร่วมกับจิตทุกขณะ ทุกประเภท ตามควรแก่จิตขณะนั้นๆ เช่น ขณะที่ความโกรธเกิดขึ้น เวทนาที่เกิดร่วมด้วยต้องเป็นความรู้สึกที่ไม่สบายใจ ที่เป็นโทมนัสเวทนา ขณะที่เกิดความติดข้อง ก็อาจจะมีความรู้สึกดีใจ ที่เป็นโสมนัส หรือ ความรู้สึกเฉยๆ ที่เป็นอุเบกขาเวทนาเกิดร่วมด้วยก็ได้ เป็นต้น ซึ่งจะต้องอาศัยการฟังพระธรรมเท่านั้นจึงจะเข้าใจถูกเห็นถูกตามความเป็นจริงได้

ซึ่ง เวทนาความรู้สึกที่เกิดทาง ปัญจทวาร ทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ที่เป็น ปัญจวิญญาณจิต 10 มีทั้ง อุเบกขาเวทนา สุขเวทนา และ ทุกขเวทนา ส่วนทาง ชวนจิตที่เป็นกุศล อกุศล เป็นอุเบกขาเวทนาก็ได้ โสมนัสเวทนาก็ได้ โทมนัสเวนทนาก็ได้ แต่ ไม่ใช สุขเวทนา และ ทุกขเวทนา ที่เป็นไปในทางกาย เท่านั้นครับ ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ก็ต้องเข้าใจก่อนว่า ปัญจวิญญาณ คืออะไร?

ปัญจวิญญาณ หมายถึง จิตที่เกิดขึ้นที่วัตถุ ๕ (เกิดที่จักขุวัตถุ โสตวัตถุ ฆานวัตถุ ชิวหาวัตถุ และ กายวัตถุ) ได้แก่ จักขุวิญญาน โสตวิญญาณ ฆานวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ กายวิญญาณ (อย่างละ ๒ ดวง) คือ

เป็นกศุลวิบาก ๑ (ผลของกุศล)

อกุศลวิบาก ๑ (ผลของอกุศล)

เป็น อเหตุกจิต ที่มีเจตสิก เกิดร่วมด้วยน้อยที่สุด คือมี สัพพจิตสาธารณเจตสิก เกิดร่วมด้วยเพียง ๗ ดวงเท่านั้น ได้แก่ ผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา เอกัคคตา ชีวิตินทรีย์ และ มนสิการ
สำหรับ เวทนา ที่เกิดกับ จักขุวิญญาน โสตวิญญาณ ฆานวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ
เป็น อุเบขาเวทนา
ส่วนเวทนาที่เกิดกับ กายวิญญาณ ถ้าเป็นอกุศลวิบาก เป็นทุกขเวทนาทางกาย ถ้าเป็นกุศลวิบาก เป็นสุขเวทนาทางกาย
สำหรับ ชวนจิต ก็ต้องขึ้นอยู่กับว่าเป็นจิตประเภทใด เวทนาก็ตามควรแก่ชวนจิต นั้นๆ ครับ
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...

กระจ่างแจ้งมาก ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาครับ