ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระสูตร และ อรรถกถาแปลสังยุตตนิกาย สคาถวรรคเล่มที่ ๑ ภาคที่ ๑ มหามกุฏราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมภ์พิมพ์เนื่องในวโรกาสครบ ๒๐๐ ปี แห่งพระราชวงค์จักรี กรุงรัตนโกสินทร์พุทธศักราช ๒๕๒๕
คำนำ

พระพุทธวจนะ คือพระไตรปิฎกรวมเป็นศาสนธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าพระพุทธวจนะเหล่านี้ โดยสภาพแห่งธรรมแล้ว เป็นสัจธรรมที่ทรงแสดงว่า "เป็นธรรมที่ลึกซึ้ง รู้ได้ยาก รู้ตาม เห็นตาม ได้ยากสงบ ประณีตไม่อาจจะรู้ได้ ด้วยการตรึกละเอียด เป็นธรรมอันบัณฑิต จะรู้ได้"

เพราะสภาวะแห่งธรรมมีลักษณะดังกล่าวจึงจำต้องชี้แจงให้เกิดความเข้าใจ ทั้งโดยอรรถะ และพยัญชนะเพื่อให้สามารถหยั่งรู้ ธรรมทั้งหลายตามความเป็นจริง ในเรื่องนั้นๆ เนื่องจากพื้นเพ อัธยาศัยของคนแตกต่างกันในไปด้านต่างๆ ซึ่งอุปมา เหมือนดอกบัว ๔ เหล่าพระพุทธเจ้า จึงทรงมีวิธีในการแสดงธรรมตามอาการสอนธรรมของพระองค์ ๓ ประการ คือ

๑. ทรงสอนให้ผู้ฟัง รู้ยิ่งเห็นจริงในสิ่งที่ควรรู้ควรเห็น

๒. ทรงแสดงธรรมมีเหตุที่ผู้ฟัง อาจตรองตามให้เห็นจริงได้

๓. ทรงแสดงธรรมเป็นอัศจรรย์ คือผู้ปฏิบัติตามจะได้รับประโยชน์ ตามสมควรแก่การประพฤติปฏิบัติ

หลังจากทรงดับขันธปรินิพพาน ทรงตั้งพระธรรมวินัยไว้เป็นศาสดาแทนพระองค์ธรรมที่แสดงไว้ ยังเป็นเช่นเดิม แต่ระดับสติปัญญา บารมี ความสนใจในธรรมของคนเปลี่ยนแปลงไป ทำให้การตีความพระธรรมวินัยตามความเข้าใจของตนเองเกิดขึ้น จนทำให้เกิดความสูญเสีย ความเสมอกันในด้านศีล และทิฏฐิ ครั้งแล้วครั้งเล่า

พระอรรถกถาจารย์ ผู้ทราบพุทธาธิบาย ทั้งโดยอรรถะ และพยัญชนะ แห่งพระพุทธวจนะเพราะการศึกษา จำต้องสืบต่อกันมา ตามลำดับท่านมีฉันทะ อุตสาหะ อย่างสูงมาก ได้อรรถาธิบายพระพุทธวจนะในพระไตรปิฎกส่วนที่ยากแก่การเข้าใจ ให้เกิดความเข้าใจง่ายขึ้นสำหรับผู้ศึกษาและปฏิบัติ

ในกาลต่อมา มีการอธิบายธรรมประเภท "อาจริยวาท" คือ ถือตามที่อาจารย์ของตนสอนไว้.

"อัตโนมัติ" คือว่าไปตามมติของตนกันมากขึ้น ทั้งนี้ อาจเป็นเพราะคัมภีร์พระพุทธศาสนาที่เป็นหลักสำคัญ คือ"พระไตรปิฎกและอรรถกถา" มีไม่แพร่หลายอรรถกถาส่วนมาก ยังคงเป็นภาษาบาลี คนมีฉันทะในการศึกษาภาษาบาลี มีน้อยลงสำนวนภาษาบาลีที่แปลแล้วยากต่อการทำความเข้าใจของคนที่ไม่ได้ศึกษามาก่อนขาดกัลยาณมิตรที่เป็นสัตบุรุษในพระพุทธศาสนา เป็นต้น
การอธิบายธรรม ที่เป็นผลจากการตรัสรู้ของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น เป็นอันตรายมาก หากอธิบายผิด เพราะโอกาสที่จะเข้าใจผิด พูดผิด ปฏิบัติผิดมีง่าย

พระไตรปิฎกเปรียบเหมือน รัฐธรรมนูญ กฏหมายทั่วไป จะขัดแย้งกับรัฐธรรมนูญ มิได้ ฉันใดการอธิบายธรรม ขัดแย้งกับพระไตรปิฎกพุทธศาสนิกชนที่ดีย่อมถือว่า ทำไม่ได้เช่นเดียวกัน ฉันนั้น

มหามกุฏราชวิทยาลัย ๒๕๒๕

สาธุ

อนุโมทนาคะ

ขออนุโมทนาในกุศลเจตนาของคุณปริศนาที่ขยันหมั่นเพียรเพื่อนำสิ่งดีๆ และมีประโยชน์มากมาเกื้อกูลสหายธรรมสม่ำเสมอ ขอให้เจริญในกุศลธรรมทุกประการยิ่งๆ ขึ้นนะคะ

รัฐธรรมนูญ...บางครั้ง บาลกาล ก็ยังมีการแก้ไขปรับปรุงใหม่ได้ ตามยุค ตามสมัยแต่พระพุทธโอวาทที่ทรงตรัส ทรงแสดงไว้ดีแล้วนั้น เป็นหนึ่งไม่มีสอง

...ขออนุโมทนาครับ...

ขออนุโมทนาคุณปริศนาค่ะ

เรียนท่านวิทยากรช่วยอธิบายวิธีในการแสดงธรรมของพระพุทธองค์ตามอาการสอน ธรรมของพระองค์ ๓ ประการ คือ

๑. ทรงสอนให้ผู้ฟัง รู้ยิ่งเห็นจริงในสิ่งที่ควรรู้ควรเห็น.

๒. ทรงแสดงธรรมมีเหตุที่ผู้ฟัง อาจตรองตามให้เห็นจริงได้

๓. ทรงแสดงธรรมเป็นอัศจรรย์ คือผู้ปฏิบัติตามจะได้รับประโยชน์ ตามสมควรแก่การประพฤติปฏิบัติ

ขอความกรุณาช่วยอธิบายความหมายทั้งสามข้อด้วยค่ะ

ขอขอบพระคุณค่ะ

๑. การรู้ยิ่งเห็นจริง คือการประจักษ์แจ้ง การแทงตลอด ในขันธ์ เป็นต้น

๒. คำว่าแสดงธรรมมีเหตุ หมายถึงปัจจัย คือแสดงธรรมพร้อมทั้งปัจจัย

๓. คำว่าอัศจรรย์ในที่นี้หมายถึงอนุสาสนีปาฏิหาริย์ ทำให้ผู้ฟังละกิเลสได้

ขอเชิญอ่านเพิ่มเติมจากข้อความในอรรถกถาที่ยกมาครับ

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า อภิญฺญาย ความว่า รู้ คือแทงตลอดได้แก่กระทำให้ประจักษ์ ว่า ธรรมเหล่านี้ คือขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ ธาตุ ๑๘ อินทรีย์ ๒๒ อริยสัจ ๔ เหตุ ๙ ผัสสะ ๗ เวทนา ๗ เจตนา ๗ สัญญา ๗ จิต ๗

อนึ่ง อธิบายว่า รู้ คือแทงตลอด ได้แก่ กระทำให้แจ้งนั่นแหละซึ่งธรรมเหล่านั้นๆ โดยนัยมีอาทิว่า สติปัฏฐาน ๔ เหล่านี้ ดังนี้

บทว่า สนิทานํ ความว่า เราตถาคตกล่าวธรรมพร้อมทั้งปัจจัยนั่นแล ไม่ใช่ไม่มีปัจจัย.

บทว่า สปฺปาฏิหาริยํ ความว่า เราตถาคตกล่าวธรรมมีปาฏิหาริย์นั่นแหละ เพราะขจัดข้าศึกได้ ไม่ใช่ไม่มีปาฏิหาริย์

อรรถกถาโคตมกสูตร

ขออนุโมทนาค่ะ

และขอความกระจ่างชัดเรื่อง เหตุ ๙ ผัสสะ เวทนา เจตนา สัญญา และจิต ๗ หมายถึงอะไรคะ

ขอถวายความนอบน้อมแด่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ขออนุโมทนาในกุศลวิริยะของคุณปริศนา

ขอบพระคุณอาจารย์ประเชิญ คุณเมตตา คุณอรวรรณ

และขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกท่านค่ะ

ขออนุโมทนาในกุศลจิตของท่านอาจารย์ prachern.s ขอขอบพระคุณค่ะ

และ ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกท่านค่ะ

ขออนุโมทนาครับ