ประโยชน์ของการฟังธรรมมีมากทีเดียว พระไตรปิฎกทั้ง ๓ ปิฎกนั้นก็ควรค่าแก่การฟัง ควรค่าแก่การศึกษา ควรค่าแก่การอ่าน การค้นค้า เพื่อให้ได้รับประโยชน์ให้เต็มที่ เพราะเหตุว่าที่พระผู้มีพระภาคทรงพระมหากรุณาแสดงธรรมถึง ๔๕ พรรษา ก็เพื่ออนุเคราะห์ให้ผู้ฟังได้เข้าใจสภาพธรรมชัดเจนถูกต้องตามความเป็นจริง เพราะเหตุว่าถ้าพระองค์ไม่ทรงแสดงไว้โดยละเอียดแล้ว ก็อาจจะทำให้เข้าใจผิดพลาดคลาดเคลื่อนไปได้

การฟังธรรม ท่านที่ฟังก็คงได้ทราบประโยชน์ว่า มีประโยชน์อย่างไรบ้าง แม้แต่พระผู้มีพระภาคเอง

สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค คิลานสูตรที่ ๓

ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคประทับ ณ พระวิหารเวฬุวัน ใกล้พระนครราชคฤห์ สมัยนั้น พระผู้มีพระภาคทรงประชวรเป็นไข้หนัก ครั้งนั้น ท่านพระมหาจุนทะเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค พระผู้มีพระภาคได้ตรัสกับท่านพระมหาจุนทะว่า

ดูกร จุนทะ โพชฌงค์จงแจ่มแจ้งแก่เธอ

ท่านพระมหาจุนทะกราบทูลว่า

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ โพชฌงค์ ๗ เหล่านี้ พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ชอบแล้ว อันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน โพชฌงค์ ๗ เป็นไฉน

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ สติสัมโพชฌงค์ พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ชอบแล้ว อันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน

ต่อจากนั้นก็เป็นโพชฌงค์ประการอื่นๆ คือ ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ วิริยสัมโพชฌงค์ ปิติสัมโพชฌงค์ ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ สมาธิสัมโพชฌงค์ อุเบกขาสัมโพชฌงค์

ซึ่งพระผู้มีพระภาคตรัสไว้ชอบแล้ว อันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า

ดูกร จุนทะ โพชฌงค์ดีนัก ดูกร จุนทะ โพชฌงค์ดีนัก

ท่านพระมหาจุนทะได้กล่าวไวยยากรณภาษิตนี้แล้ว พระศาสดาทรงพอพระทัย พระผู้มีพระภาคทรงหายจากประชวรนั้น และอาพาธนั้นอันพระผู้มีพระภาคทรงละแล้ว ด้วยประการฉะนี้แล

มีประโยชน์ไหมการฟังธรรม แม้แต่เวลาที่กำลังไม่สบาย แต่ต้องเข้าใจด้วย และต้องแล้วแต่บุคคลด้วย ถ้าบุคคลนั้นไม่สนใจในธรรม ยิ่งทำให้ไม่สบายมากขึ้นโพชฌงค์อะไรก็ไม่ทราบ ไม่รู้เรื่องเลย ถ้าพูดเรื่องอื่นก็ยังพอเพลิดเพลินเจริญใจไปได้ชั่วครู่ชั่วยาม แต่ถ้าพูดเรื่องโพชฌงค์ ไม่เข้าใจ ไม่รู้เรื่อง เพราะฉะนั้น ก็อาจจะไม่มีประโยชน์สำหรับคนที่ไม่ฝักใฝ่และไม่เข้าใจในธรรม แต่สำหรับผู้ที่เข้าใจ ขณะที่กำลังไม่สบาย ถ้าได้เปลี่ยนจากอารมณ์ที่จะทำให้ร่างกายต้องตรากตรำไม่ได้พักผ่อนมาเป็นเหตุปัจจัยที่จะทำให้ได้รับการพักผ่อน เป็นต้นว่าการฟังสิ่งที่แม้พระผู้มีพระภาคได้ทรงแสดงแล้ว

เพื่อที่จะได้ให้ร่างกายได้พ้นจากการตรากตรำ ได้รับการพักผ่อน เพราะฉะนั้น การที่ท่านพระมหาจุนทะกล่าวกราบทูลให้พระผู้มีพระภาคได้สดับฟังในเรื่องของโพชฌงค์ ก็เป็นสิ่งที่ทำให้ร่างกายได้พัก และพระผู้มีพระภาคก็ทรงหายจากประชวร

ในเรื่องของโพชฌงค์ ก็ไม่ใช่แต่เฉพาะเวลาที่พระผู้มีพระภาคทรงประชวรเท่านั้น แม้เวลาที่พระองค์ประทับที่พระวิหารเวฬุวัน ใกล้พระนครราชคฤห์ ท่านพระมหาโมคคัลลานะอาพาธเป็นไข้หนักอยู่ที่ภูเขาคิชกูฏ พระผู้มีพระภาคก็ทรงอนุเคราะห์ทรงแสดงธรรมโพชฌงค์แก่ท่านพระมหาโมคคัลลานะ หรือเวลาที่ท่านพระมหากัสสปะไม่สบายอาพาธเป็นไข้หนักอยู่ที่ถ้ำปิปผลิคูหา พระผู้มีพระภาคก็ทรงพระมหากรุณาเสด็จไปแสดงธรรมแก่ท่านพระมหากัสสปะ และท่านพระมหากัสสปะก็หายจากการอาพาธเป็นไข้หนักนั้น

แสดงให้เห็นประโยชน์ของธรรม เพราะฉะนั้น ก็คงจะไม่ท้อถอยเบื่อหน่ายในการฟังธรรม เพราะเหตุว่าการฟังย่อมได้รับประโยชน์มากสำหรับผู้ที่เห็นคุณ และมีความเข้าใจธรรมนั้นชัดเจนขึ้น เพราะเหตุว่าถ้าฟังแล้วไม่เข้าใจก็ต้องเบื่อแน่

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 52