[เล่มที่ 36] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 374

จตุตถปัณณาสก์

อุปาสกวรรคที่ ๓

๖. ปีติสูตร

ว่าด้วยฐานะที่ไม่มีแก่อริยสาวก

อ่านหัวข้ออื่นๆ ... [เล่มที่ 36]

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 374

๖. ปีติสูตร

ว่าด้วยฐานะที่ไม่มีแก่อริยสาวก

[๑๗๖] ครั้งนั้น ท่านอนาถบิณฑิกคฤหบดี แวดล้อมด้วยอุบาสก ประมาณ ๕๐๐ คน เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ ถวายบังคมแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้ว พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า ดูก่อน คฤหบดี ท่านทั้งหลายได้บำรุงภิกษุสงฆ์ด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัย เภสัชบริขาร ท่านทั้งหลาย ไม่ควรทำความยินดี ด้วยเหตุเพียงเท่านี้ว่า เราได้บำรุงภิกษุสงฆ์ด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัย เภสัชบริขาร เพราะเหตุนั้นแหละ ท่านทั้งหลายควรสำเหนียกอย่างนี้ว่า พวกเราพึง

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 375

เข้าถึงปีติ ที่เกิดแต่วิเวก อยู่ตามกาลอันสมควร ด้วยอุบายเช่นไร ท่านทั้งหลาย พึงสำเหนียก อย่างนี้แล.

เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสอย่างนี้แล้ว ท่านพระสารีบุตรได้กราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ น่าอัศจรรย์ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ไม่เคยมีมาแล้ว ตามที่พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัส พระดำรัสนี้ว่า ดูก่อนคฤหบดี ท่านทั้งหลาย ได้บำรุงภิกษุสงฆ์ด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัย เภสัชบริขาร เพราะเหตุนั้นแหละ ท่านทั้งหลาย ควรสำเหนียกอย่างนี้ว่า พวกเราพึงเข้าถึงปีติ ที่เกิดแต่วิเวก อยู่ตามกาลอันสมควร ด้วยอุบายเช่นไร ท่านทั้งหลาย พึงสำเหนียกอย่างนี้แล ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ สมัยใด อริยสาวกย่อมเข้าถึงปีติ ที่เกิดแต่วิเวกอยู่ สมัยนั้น ฐานะ ๕ ประการ ย่อมไม่มีแก่อริยสาวกนั้น คือ สมัยนั้น ทุกข์ โทมนัสอันประกอบด้วยกาม ๑ สุข โสมนัสอันประกอบด้วยกาม ๑ ทุกข์ โทมนัสอันประกอบด้วยอกุศล ๑ สุข โสมนัสอันประกอบด้วยอกุศล ๑ ทุกข์ โทมนัสอันประกอบด้วยกุศล ๑ ย่อมไม่มีแก่อริยสาวกนั้น ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ สมัยใด อริยสาวกย่อมเข้าถึงปีติ ที่เกิดแต่วิเวกอยู่ สมัยนั้น ฐานะ ๕ ประการนี้ ย่อมไม่มีแก่อริยสาวกนั้น.

พ. ดีละๆ สารีบุตร สมัยใด อริยสาวกย่อมเข้าถึงปีติ ที่เกิดแต่วิเวกอยู่ ... ดูก่อนสารีบุตร สมัยใด อริยสาวกย่อมเข้าถึงปีติ ที่เกิดแต่วิเวกอยู่ สมัยนั้น ฐานะ ๕ ประการนี้ ย่อมไม่มีแก่อริยสาวกนั้น.

จบปีติสูตรที่ ๖

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 376

อรรถกถาปีติสูตร

พึงทราบวินิจฉัย ในปีติสูตรที่ ๖ ดังต่อไปนี้ :-

บทว่า กินฺติ มยํ ได้แก่ เราพึงเข้าถึง (ปวิเวกปีติ) ด้วยอุบายไร. บทว่า ปวิเวกปีตึ ได้แก่ ปีติที่อาศัยปฐมฌาน และทุติยฌานเกิดขึ้น. บทว่า กามูปสญฺหิตํ ได้แก่ ทุกข์อาศัยกาม คือ อาศัยกามสองอย่าง ปรารภกามสองอย่างเกิดขึ้น. บทว่า อกุสลูปสญฺหิตํ ความว่า เมื่อคิดว่าเราจักยิงเนื้อ สุกร เป็นต้น ดังนี้ ยิงลูกศรพลาดไป ทุกขโทมนัสอาศัยอกุศลอย่างนี้ว่า เรายิงพลาดไปเสียแล้ว ดังนี้ เกิดขึ้น ชื่อว่าประกอบด้วยอกุศล. เมื่อยิงไม่พลาดไปในฐานะเช่นนั้น สุขโสมนัสเกิดขึ้นว่า เรายิงดีแล้ว เราประหารดีแล้ว ดังนี้ ชื่อว่า ประกอบด้วยอกุศล. แต่ทุกขโทมนัสที่เกิดขึ้นเพราะอุปกรณ์มีทาน เป็นต้น ยังไม่พร้อมพึงทราบว่า ประกอบด้วยกุศล.

จบอรรถกถา ปีติสูตรที่ ๖