ก่อนที่จะถึงคำถามเกี่ยวกับ ปปัญจธรรมขอเชิญคลิกอ่านข้อความจากพระไตรปิฎกที่นี่ ครับ

ธรรมเครื่องเนิ่นช้า [ภูตเถรคาถา]--------------------------------------- ปปัญจะ เพราะ

อรรถว่า ทำความสืบต่อแห่งสัตว์ในสงสารให้ชักช้า

คือให้ยืดยาวได้แก่ราคะเป็นต้น และได้แก่มานะเป็นต้น.

เท่าที่ทราบมา ปปัญจธรรมหมายถึง ตัณหา มานะ และ ทิฎฐิ

แต่ตามข้อความนี้ ปปัญจธรรม กล่าวไว้แค่

ตัณหาและมานะ เท่านั้น กรุณาช่วยกันค้นหาหลักฐาน เรื่องนี้ด้วยนะครับ

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์ เล่ม ๓ ภาค ๒ - หน้าที่ 47

ข้อความบางตอนจาก... อรรถกถาอัจฉริยัพภูตสูตร

อัจฉริยัพภูตสูตร * มีบทเริ่มต้นว่า ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้:-

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า ยตฺร หิ นาม เป็นนิบาตลงในอรรถว่า

อัศจรรย์ อธิบายว่า พระตถาคตพระองค์ใด. ที่ชื่อว่า ปปัญจธรรม ในบทว่า

ฉินฺนปปญฺเจ นี้ ได้แก่ กิเลส ๓ อย่าง คือ ตัณหา มานะ และทิฏฐิ

พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้าที่ 24

สัตว์ทั้งหลายย่อมยินดีในความเนิ่นช้านั้น เพราะฉะนั้น ความเนิ่นช้านั้น จึง

ชื่อว่า อาราโม เป็นที่มายินดี. ความเนิ่นช้าเป็นที่มายินดีของบุคคลนั้น เพราะ

ฉะนั้น บุคคลนั้นจึงชื่อว่า ปปญฺจาราโม แปลว่าผู้มีความเนิ่นช้าเป็นที่มายินดี.

ความยินดีในความเนิ่นช้าของบุคคลนั้น เพราะฉะนั้น บุคคลนั้นจึงชื่อว่า ปปญฺจรตี ผู้ยินดีในความเนิ่นช้า. บทว่า ปปญฺโจ นั้น เป็นชื่อของตัณหา ทิฏฐิ และมานะอันเป็นไปแล้วโดยความเป็นอาการของผู้มัวเมาและผู้ประมาทแล้ว.

ขออุทิศกุศลให้สรรพสัตว์