ธรรมชาติของกาลเวลา

จากข้อความ

ธรรมที่พ้นจากกาละ คือ พระนิพพาน พระนิพพานเป็นสภาพธรรมที่มีจริงๆ แต่เป็นสภาพธรรมที่ไม่เกิดไม่ดับจึงพ้นจากความเป็นอดีต ปัจจุบัน และ อนาคตอย่างสิ้นเชิงหมายความว่า พระนิพพาน ไม่มีการเกิดและดับ ด้วยเหตุนี้จึงไม่เกิด กาลเวลาหรือเปล่าครับ?

ตามที่ผมเข้าใจคือ กาลเวลา ตามความจริงแล้วไม่มี แต่ คนมาบัญญัติขึ้นเอง ตามความจริงแล้ว มีแต่ธรรมที่เกิดขึ้น แล้วดับไป ธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว ก็คือ อดีต ธรรมที่ยังไม่เกิด คือ อนาคต เมื่อคนเห็นแบบนี้จึงใช้ คำว่า กาลเวลา เพราะฉะนั้นตามความเข้าใจผม กาลเวลา คือ การที่ สิ่งที่ไม่เที่ยงเกิดความเปลี่ยนแปลง เพราะฉะนั้น การที่พระนิพพานพ้นจาก กาลเวลา หมายความว่า พ้นจากความไม่เที่ยงหรือเปล่าครับ?

ความเข้าใจของผมคือ เมื่อ ทำเหตุปัจจัยให้บรรลุนิพพาน ได้แล้ว ในอนาคต ก็จะต้องอยู่แบบพระนิพพาน ซึ่งก็เกิดขึ้นในอนาคต เช่นเดียวกัน ก็เลยมีความเกี่ยวข้องกับอนาคต แล้วจะพ้นจากอนาคต อย่างไรครับ หรือว่าพ้นจากกาลเวลา ซึ่งหมายถึง การพ้นจากเปลี่ยนแปลงของสิ่งที่ไม่เที่ยง ใช่ไหมครับ?

มี 3 คำถาม ตามที่ว่ามาเลยครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระนิพพานเป็นสภาพธรรมที่มีจริง แน่นอนครับว่า นิพพานต้องเป็นพระนิพพาน ไม่เป็นอย่างอื่น คือ ไม่เป็น จิต เจตสิกและรูป แต่พระนิพพาน เป็นสภาพธรรมที่ไม่มีปัจจัยปรุงแต่ง คือ ไม่มีจิต เจตสิกและรูป จึงไม่เกิดขึ้นและดับไปเลย เป็นสภาพธรรมที่เที่ยง และเป็นสภาพธรรมที่เป็นสุขด้วย แต่ที่สำคัญ พระนิพพาน แม้จะเที่ยง เป็นสุข แต่พระนิพพานก็เป็นอนัตตาด้วย ไม่ใช่อัตตา เพราะพระนิพพาน เป็นสภาพธรรมที่สูญ สูญในที่นี้ไม่ได้หมายความว่าไม่มีอะไรเลย แต่สูญ จากความเป็นสัตว์ บุคคล คือ ไม่มีเรา ไม่มีสัตว์บุคคลให้ยึดถือในพระนิพพาน พระนิพพานจึงไม่ใช่สัตว์ บุคคล แต่เป็นสภาพธรรมที่มีจริง และที่สำคัญ บังคับบัญชาไม่ได้ด้วยครับจึงเป็นอนัตตา ตามที่กล่าวมา ไม่ใช่อัตตา ดังนั้น เรียกพระนิพพานว่าพระนิพพานได้ และพระนิพพานก็เป็นอนัตตาด้วย ซึ่งขอแสดงข้อความในพระไตรปิฎก ที่แสดงว่า ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตาและพระนิพพานก็เป็นอนัตตาด้วยครับ

ส่วนกาลเวลาไม่มีที่สิ้นสุด สำหรับพระนิพพาน ไม่มีกาลเวลา ไม่มีการเริ่มต้น ไม่มีการสิ้นสุด เพราะ เวลามีได้ เพราะ อาศัยการเกิดขึ้นและดับไปของจิต เจตสิก แต่นิพพาน คือ สภาพธรรมที่ไม่มีปัจจัยปรุงแต่ง ไม่ใช่สถานที่เป็นอนันต์ ไม่มีการเกิดขึ้นของสภาพธรรมเลย จึงไม่มีกาลเวลา เมื่อไม่มีกาลเวลา ก็ไม่มีคำว่า กาลเวลาที่ไม่มีที่สิ้นสุด ครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

1. เวลา ในที่นี้ คือ การที่สภาพธรรมมีการเกิดขึ้นดำรงอยู่และดับไปใช่ไหมครับ

2. เมื่อเป็นอย่างนั้น พระนิพพาน พ้นจาก เวลา หมายความว่า พ้นจากการเกิดขึ้น ดำรงอยู่และดับไป

ผมเข้าใจทั้ง 2 อย่าง ถูกใช่ไหมครับ?

เรียน ความเห็นที่ 4

ถูกต้องครับ

ขออนุโมทนาครับ