หนูขอกราบเรียนถามถึงอรรถะและความละเอียดของทั้งสองข้อความนี้ค่ะอาจารย์ กราบขอบพระคุณล่วงหน้าค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ธาตุ ก็คือ สภาพธรรมที่มีจริง ที่เป็นธรรม ไม่ใช่ใคร ไม่ใช่สัตว์บุคคล ธาตุจึงเป็นธรรมที่มีจริง คือ จิต เจตสิก รูปและนิพพาน

คำว่าธาตุ ตามพระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง ดังนี้ ครับ

สภาพธรรม ที่ชื่อว่า ธาตุ มีหลายความหมายดังนี้ ครับ

- ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ทำให้ทุกข์เกิดขึ้น

- ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่สัตว์ทั้งหลาย ยึดถือไว้

- ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ตั้งไว้

- ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ทรงไว้ซึ่งทุกข์

- ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่จัดแจง จัดสรร

- ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ไม่เป็นไปตามอำนาจ เพราะเป็นไปตามกฎเกณฑ์ของสภาพธรรม

- ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน

- ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ทรงไว้ซึ่งลักษณะของตน

ความสงสัย วิจิกิจฉา ก็เป็นสภาพธรรมที่มีจริง ที่เป็นเจตสิก เมื่อมีจริงเป็นธรรม จึงเป็นธาตุและเป็นอนัตตา ไม่ใช่สัตว์บุคคล เพราะเป็นแตเ่พียงธาตุหรือธรรมะ ครับ

คำที่ว่า การทำความเข้าใจแม้แต่ลักษณะของจิตที่สงสัย

ไม่มีเราทำความเข้าใจ ไม่มีเราจะไปพยายามรู้ความสงสัย แต่ เมื่อใดปัญญาเกิดรู้ลักษณะของสงสัยที่กำลังเกิดปรากฎว่าเป็นธรรมไม่ใช่เรา ขณะนั้นกำลังรู้ความจริง ไม่มีใครไปพยายามทำความเข้าใจ เมื่อไหร่ที่จะพยายามทำความเข้าใจ ไม่ใช่ปัญญาแต่เป็นโลภะ ความต้องการครับ ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
สิ่งที่มีจริง ทั้งหมด เป็นธรรม เป็นธาตุ ทรงไว้ซึ่งลักษณะของตน ไม่เปลี่ยนลักษณะเป็นอย่างอื่น เป็นจริงอย่างไร ก็เป็นจริงอย่างนั้น แม้ความสงสัย ก็มีจริง จึงเป็นธาตุ ด้วย แต่เป็นธาตุที่ไม่ดี เพราะเป็นอกุศล

ตราบใดที่ยังไม่ได้รู้แจ้งอริยสัจจธรรมถึงความเป็นพระอริยบุคคล ความลังเลสงสัยในสภาพธรรม ก็ยังมีอยู่ ความลังเลสงสัย เป็นกิเลสที่กางกั้นไม่ให้กุศลจิตเกิด ขณะที่ความสงสัยเกิดขึ้น ขณะนั้น ตัดสินใจไม่ได้ในเรื่องของสภาพธรรม ความสงสัย ไม่ไช่จิต แต่เกิดประกอบพร้อมกับจิต ทำให้จิตขณะนั้นเป็นอกุศลจิตที่ประกอบด้วยความสงสัย ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน
หนทางที่จะเป็นไปเพื่อละคลายความสงสัยรวมไปถึงกิเลสอกุศลธรรมประการต่างๆ ด้วย นั้น คือ การอบรมเจริญปัญญา เพราะขณะที่ฟังพระธรรมเข้าใจ ขณะนั้น ก็เริ่มละคลายความสงสัย เริ่มละคลายความไม่รู้ แล้ว ดังนั้น จะขาดการฟังพระธรรมศึกษาพระธรรมเป็นปกติในชีวิตประจำวันไม่ได้เลย ครับ
...ยินดีในควาดีของทุกๆ ท่านครับ...

ขออนุโมทนาครับ 

ขอเชิญรับฟังเพิ่มเติม...

ธาตุ

เนื้อหาโดยย่อ มีดังนี้ - ธาตุสูตร - ความต่างกันแห่งธาตุ - ความหมายของธาตุ - นามธาตุ - รูปธาตุ - จิตเป็นวิญญาณธาตุ ๗ - อาสีวิสสูตร - โทษของธาตุต่างๆ

กราบขอบพระคุณอาจารย์ทั้งสองท่านค่ะ และขอบคุณคุณ@chatchai.kค่ะ ทีแปะลิ้งค์ธาตุไว้ให้ สาธุและกราบขออนุโมทนาในกุศลจิตด้วยค่ะ