ผู้ที่เกิดในกามภูมิแล้วเจริญฌานด้วย นอกจากมีกามาวจรจิตแล้วก็ยังมี รูปาวจรจิต และ อรูปาวจรจิต อีกด้วย ผู้ที่อบรมเจริญมรรคมีองค์ 8 ก็อาจมี โลกุตตรจิต (จิตที่มีนิพพานเป็นอารมณ์) ได้

ผู้ที่เจริญสมถภาวนาอย่างถูกต้อง เมื่อจิตสงบจนถึงขั้นรูปฌานและอรูปฌานขณะที่เข้าฌานอยู่นั้นจิตของเขามีวิถีจิตเกิดขึ้นทางมโนทวารวิถีอย่างเดียวและอาศัยหทยวัตถุเกิดขึ้น จิตทางทวารอื่นๆ ไม่เกิดขึ้นรู้อารมณ์เลย มีเพียงชวนวิถีทางมโนทวารเกิดขึ้นสืบเนื่องกันไปเป็นเวลานาน บางท่านอาจจะตลอดทั้งวันก็ได้ ส่วนรูปที่เกิดจากสมุฏฐานทั้ง ๔ คือ กัมมชรูป จิตตชรูป อาหารชรูป อุตุชรูป ก็ยังเป็นไปอยู่ เพราะผู้นั้นยังไม่ตาย คือ ตราบใดที่ยังมีชีวิตอยู่ ในภูมิที่มีขันธ์ห้า แม้ในขณะหลับ ขณะเข้าฌาน ทุกๆ ขณะรูปทั้ง ๔ สมุฏฐาน ก็ยังเป็นไปครับ

ขอบคุณครับที่ให้ความกระจ่าง

ยินดีในกุศลจิตครับ