[เล่มที่ 90] พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖

พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๗

ปัฏฐาน ภาคที่ ๖

และ อรรถกถา

อนุโลมติกทุกปัฏฐาน

มิจฉัตตติกเหตุทุกะ

(๑๕. มิจฉัตตติกะ ๑. เหตุทุกะ)

เหตุบทปฏิจจวาระ 323/831

เหตุบทปัญหาวาระ 326/832

นเหตุบทปฏิจจวาระ 335/835

นเหตุบทปัญหาวาระ 341/837

อ่านหัวข้ออื่นๆ ... [เล่มที่ 90]

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 831

มิจฉัตตติกเหตุทุกะ

(๑๕. มิจฉัตตติกะ ๑. เหตุทุกะ)

เหตุบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๓๒๓] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม อาศัยเหตุธรรม ที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม อาศัยเหตุธรรม ที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม อาศัยเหตุธรรมที่เป็น อนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๓๒๔] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๓๒๕] ในนอธิปติปัจจัย มี ๒ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 832

ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๑ วาระ ในนวิปาก ปัจจัย มี ๓ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๒ วาระ.

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

เหตุบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๓๒๖] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๒. อารัมมณปัจจัย

[๓๒๗] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 833

๓. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๓. อธิปติปัจจัย

[๓๒๘] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๔. อนันตรปัจจัย

[๓๒๙] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ

๕. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 834

๗. อุปนิสสยปัจจัย

[๓๓๐] ๑. เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

๕. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

๖. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

๗. เหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๓๓๑] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๔ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๗ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 835

ปัจจนียนัย

[๓๓๒] ในนเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๗ วาระ ฯลฯ

อนุโลมปัจจนียนัย

[๓๓๓] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

[๓๓๔] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๔ วาระ ... ฯลฯ

แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

นเหตุบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๓๓๕] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม อาศัยนเหตุ- ธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม อาศัยนเหตุธรรม ที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑ - ๒ - ๓)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 836

๔. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม อาศัยนเหตุ- ธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม อาศัยนเหตุธรรม ที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๖. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม และนเหตุ- ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๗. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม อาศัยนเหตุธรรม ที่เป็นอนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๘. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม อาศัยนเหตุธรรม ที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๙. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม อาศัยนเหตุธรรม ที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๓๓๖] ในเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในวิปากปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 837

ปัจจนียนัย

๑. นเหตุปัจจัย

[๓๓๗] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม อาศัยนเหตุธรรม ที่เป็นอนิยตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

ปัจจนียนัย

[๓๓๘] ในนเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในโนวิคตปัจจัย มี ๕ วาระ.

อนุโลมปัจจนียนัย

[๓๓๙] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาร ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

[๓๔๐] เพราะเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๑ วาระ ... ฯลฯ

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

นเหตุบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. อารัมมณปัจจัย

[๓๔๑] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 838

๒. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๓. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๔. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒. อธิปติปัจจัย

[๓๔๒] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ.

๔. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ

๖. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๗. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 839

๘. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๓. อนันตรปัจจัย

[๓๔๓] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๒. นเหตุธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๓. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นอนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๔. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นมิจฉัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นอนิยตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นสัมมัตตนิยตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๓๔๔] ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๘ วาระ ในอนันตรปัจจย มี ๕ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๗ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๑๓ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 840

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๓๔๕] ในนเหตุปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๑๓ วาระ ฯลฯ

อนุโลมปัจจนียนัย

[๓๔๖] เพราะอารัมมณปัจจัย ในนเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

[๓๔๗] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ ... ฯลฯ

แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

มิจฉัตตติกเหตุทุกะ จบ