ดิฉันฟังพระอภิธรรม แล้วไปฟังที่คนทางโลกเขากล่าวกันว่า จิตเป็นพลังงาน ฟังแล้วรู้สึกขัดๆ แต่ยังไม่เข้าใจเท่าไหร่ ดิฉันต้องพิจารณาอย่างไร เพราะพลังงานแบบที่คนเขากล่าวถึงนั้น สามารถตรวจจับได้ วัดความร้อน-ความเย็นได้ มีแสง มีสี มีคลื่น ที่ตรวจวัดได้ แสดงว่าพลังงานแบบที่คนทางโลกกล่าวนี้ ไม่น่าจะจัดอยู่ในนามธรรมหรือนามธาตุใช่มั้ยคะ แต่คนส่วนใหญ่บนโลกมักจะกล่าวว่า จิตวิญญาณเป็นนามธรรมและสรุปเหมาเลยว่าพลังงานคือนามธรรม ที่มีคนบอกว่าเห็นจิตวิญญาณได้ อีกทั้งยังตรวจจับแสงสีหรือพลังงานได้แสดงว่า คำว่าพลังงานอาจจะเป็นรูปธาตุอย่างหนึ่ง เช่น แสง สี เสียง กลิ่น ความร้อน ความเย็น ฯลฯ แต่คนสมัยนี้เข้าใจว่าสิ่งที่ตรวจจับได้เป็นจิตวิญญาณ เพราะเอาคำทางพุทธมาใช้เป็นภาษาสมัยใหม่จนเข้าใจผิด

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

จิตเป็นสภาพธรรมที่เป็นนามธรรม คือ เป็นใหญ่ในการรู้อารมณ์ เมื่อเป็นนามธรรม ไม่ใช่รูปธรรม จิตจึงไม่มีรูปร่าง ไม่สามารถสัมผัส จับต้องได้ ไม่ใช่รูปแบบพลังงานที่เป็นคลื่น ตามที่ชาวโลกเข้าใจกัน เพราะ ในความเป็นจริง พลังงานทางโลก ก็คือสภาพธรรมที่เป็นรูปธรรม ที่เป็นสภาพธรรมที่อาศัย อากาศ เคลื่อนที่ไป ในลักษณะต่างๆ ซึ่ง ก็ไม่พ้นไปจากธาตุลม ที่เป็น วาโยธาตุ และ มีธาตุดิน น้ำ ไฟ ประกอบด้วย ที่มีมหาภูตรูป 4

ดังนั้น ความคิดทางโลก กับ ปัญญาตรัสรู้ของพระพุทธเจ้าย่อมต่างกันอย่างสิ้นเชิงเพราะ ชาวโลก ปุถุชน ย่อมสำคัญว่า มีจิต และ จิตเที่ยง ไม่เกิดดับ และ ยังสำคัญว่าจิต เป็นเรา เรามีจิต อยู่ในจิต ก็เป็นการยึดถือว่ามีเรา มีสัตว์ บุคคล แต่ พระพุทธเจ้าทรงแสดงตามความเป็นจริง ว่าจิตเป็นนามธรรม ไม่มีรูปร่าง พลังงาน เกิดและดับไป ไม่เที่ยง และ จิตก็ไม่มีในเรา เราก็ไม่มีในจิต จิตก็ไม่ใข่เรา เราก็ไม่ใช่จิต แต่จิตเป็นแต่เพียงธรรมไม่ใช่เรา ครับ

ซึ่งการจะรู้ความจริงเช่นนี้ได้ ไม่ใช่การคิดนึก โดยที่ไม่ได้ศึกษาธรรม อย่างเช่นชาวโลก แต่ต้องอาศัย การฟัง ศึกษาพระธรรมจากพระพุทธเจ้าเป็นสำคัญ ปัญญาความเห็นถูกย่อมเกิดขึ้นตามความเป็นจริงได้ ครับ ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

จิต เป็นสภาพธรรมที่มีจริง เป็นสภาพธรรมที่เป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้งอารมณ์ เป็นสภาพธรรมที่สั้นแสนสั้น มีอายุเพียงแค่ขณะที่เกิดขึ้น ขณะที่ตั้งอยู่ และขณะที่ดับไปเท่านั้น เมื่อจิตขณะหนึ่งเกิดแล้วดับไปก็เป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อ เมื่อกล่าวถึงจิตแล้ว ไม่ใช่ว่าจะต้องมีเฉพาะจิตเพียงอย่างเดียวเท่านั้น ยังมีสภาพธรรมอีกประเภทที่เกิดร่วมกับจิต นั้นด้วย เมื่อเกิดร่วมกับจิตก็ต้องรู้อารมณ์เดียวกันกับจิต ดับพร้อมกับจิต และในภูมิที่มีขันธ์ ๕ ก็ต้องอาศัยที่เกิดที่เดียวกันกับจิตด้วย จิตไม่มีรูปร่าง ไม่ใช่รูปธรรม ไม่ใช่สิ่งที่มองเห็นได้ทางตา ไม่สามารถจะวัดได้ด้วยเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ แต่เป็นสภาพธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้โดยละเอียด แต่ละขณะจิต แล้วทรงแสดงความจริงนี้ ให้สัตว์โลกได้ฟังได้ศึกษา เพื่อความเข้าใจถูกเห็นถูกว่า จิตเป็นธรรม ไม่ใช่เรา ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

จิตไม่ใช่รูป ไม่ใช่พลังงาน เป็นนามธรรม เป็นสภาพรู้ ค่ะ

ผู้ที่ไม่เคยสดับในคำของพระพุทธองค์จะไม่รู้เลยว่า จิต เกิด ดับ จิตไม่ใช่เรา และจิตนี้ไม่เที่ยง