[เล่มที่ 90] พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖

พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๗

ปัฏฐาน ภาคที่ ๖

และ อรรถกถา

อนุโลมติกทุกปัฏฐาน

วิปากติกเหตุทุกะ

(๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ)

เหตุบทปฏิจจวาระ 58/713

เหตุบทปัญหาวาระ 61/714

นเหตุบทปฏิจจวาระ 68/717

นเหตุบทปัญหาวาระ 73/720

อ่านหัวข้ออื่นๆ ... [เล่มที่ 90]

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 713

วิปากติกเหตุทุกะ

(๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ)

เหตุบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑.เหตุปัจจัย

[๕๘] ๑. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม อาศัยเหตุธรรมที่เป็น วิปากธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม อาศัยเหตุธรรม ที่เป็นวิปากธัมมธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัย เหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๕๙] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในอาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 714

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๖๐] ในนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๒ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ.

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี พึงให้พิสดารเหมือนปฏิจจ- วาระ.

เหตุบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๖๑] ๑. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรม ที่เป็นวิปากธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เป็น ปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของ เหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 715

๒. อารัมมณปัจจัย

[๖๒] ๑. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรม ที่เป็นวิปากธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรม ที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรม ที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๕. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นวิปากธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๖. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรมด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๗. เหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เป็น ปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๗ - ๘ - ๙)

๓. อธิปติปัจจัย

[๖๓] ๑. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรม ที่เป็นวิปากธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 716

๒. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรม ที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุธรรม ที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๒ วาระ (วาระที่ ๔ - ๕)

๖. เหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เป็น ปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของ อธิปติปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๖๔] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ใน อธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ใน นิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๖๕] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 717

อนุโลมปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ

[๖๖] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ.. ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม

[๖๗] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ... ฯลฯ

ในปัญหาวาระ ในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

นเหตุบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๖๘] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม อาศัยนเหตุธรรม ที่เป็นวิปากธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๓. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม และนเหตุธรรมที่เป็น เนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เกิด ขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 718

๔. นเหตุธรรมที่เป็นวิปาธัมมธรรม อาศัยนเหตุธรรม ที่เป็นวิปากธัมมธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย ๖. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม และนเหตุธรรม ที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๗. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุ ปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๗ - ๘ - ๙)

๑๐. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑๐ - ๑๑ - ๑๒)

๑๓. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปาธัมมธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๖๙] ในเหตุปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในสมนันตรปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 719

มี ๕ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๗ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๕ วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๑๓ วาระ ใน วิปากปัจจัย มี ๙ วาระ ในอาหารปัจจัย มี ๑๓ วาระ ฯลฯ ในสัมปยุตตปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๑๓ วาระ.

ปัจจนียนัย

๑. นเหตุปัจจัย

[๗๐] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม อาศัยนเหตุธรรม ที่เป็นวิปากธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ.

๒. นอารัมมณปัจจัย

[๗๑] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เกิดขึ้น เพราะนอารัมมณปัจจัย ฯลฯ

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๗๒] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในนอนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในนสมนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอัญญมัญญปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอุปนิสสยปัจจัย มี ๕ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๑๒ วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๑๓ วาระ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 720

ในนอาเสวนปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในนกัมมปัจจัย มี ๒ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ.

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี พึงให้พิสดารเหมือนปฏิจจ- วาระ.

นเหตุบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. อารัมมณปัจจัย

[๗๓] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นวิปากธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๓. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๔. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๔ - ๕ - ๖)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 721

๗. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เป็น ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๗ - ๘ - ๙)

๒. อธิปติปัจจัย

[๗๔] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นวิปากธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๔ วาระ.

๕. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๕ - ๖ - ๗)

๘. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เป็น ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของ อธิปติปัจจัย

๙. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เป็น ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๑๐. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เป็น ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติ- ปัจจัย มี ๓ วาระ.

๓. อนันตรปัจจัย

[๗๕] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุ- ธรรมที่เป็นวิปากธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย มี ๒ วาระ (วาระที่ ๑ - ๒)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 722

๓. นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย มี ๒ วาระ (วาระที่ ๓ - ๔)

๕. นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม เป็น ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นเนววิปากนวิปากธัมมธรรม ด้วยอำนาจของ อนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๕ - ๖ - ๗)

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๗๖] ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๑๐ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๗ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๗ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๗ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๑๓ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๙ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๓ วาระ ในอาหารปัจจัย มี ๗ วาระ ใน อินทริยปัจจัย มี ๙ วาระ ในฌานปัจจัย มี ๗ วาระ ในมัคคปัจจัย มี ๗ วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี ๕ วาระ ในอัตถิปัจจัย มี ๑๓ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๑๓ วาระ.

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๗๗] ในนเหตุปัจจัย มี ๑๖ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๑๖ วาระ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 723

อนุโลมปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ

[๗๘] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม

[๗๙] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ... ฯลฯ

ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

วิปากติกเหตุทุกะ จบ