ถ. ขณะที่มีสติระลึกรู้อยู่ที่รูปนาม คือ ลักษณะที่กำลังปรากฏนั้นเป็นการประชุมกัน คือ เกิดแต่ผัสสะระหว่างอายตนะภายนอก และภายในเท่านั้น ใช่หรือไม่

สุ. รู้อายตนะ รู้อย่างไร รู้โดยการศึกษา โดยการฟัง หรือว่ารู้ในขณะที่สภาพนั้นปรากฏเป็นลักษณะของอายตนะ และที่ว่า ขณะที่มีสติระลึกรู้อยู่ที่รูปนามคือ ลักษณะที่ปรากฏนั้นเป็นการประชุม คือ เกิดแต่ผัสสะระหว่างอายตนะภายนอกและภายในเท่านั้น ผัสสะรู้ได้ไหม ขณะนี้ถ้าไม่มีผัสสเจตสิกกระทบกับรูป คือ สี ทางตา จักขุวิญญาณก็ไม่เกิด ถ้าไม่มีผัสสเจตสิกกระทบกับเสียง ทางหู จิตได้ยินก็ไม่เกิด แต่ถ้ายังไม่ได้เจริญสติรู้ลักษณะของได้ยินที่ต่างกับเสียง รู้ลักษณะของเห็นที่ต่างกับสี จะรู้ตรงผัสสะได้อย่างไร

การเจริญสติต้องเป็นลำดับขั้น จะไปรู้ผัสสะ คือ การกระทบไม่ได้ เพราะเหตุว่าต้องรู้ก่อนว่า สิ่งที่กำลังปรากฏทางตาลักษณะใดเป็นนาม ลักษณะใดเป็นรูป สิ่งที่ปรากฏทางหู ลักษณะใดเป็นนาม ลักษณะใดเป็นรูป ให้รู้ชัดจริงๆ ส่วนปัญญาที่จะรู้ละเอียดถึงกับเป็นอายตนะภายในภายนอก หรือว่าเป็นผัสสะที่กระทบ นั่นเป็นเรื่องทีหลัง เรื่องแรกจะต้องรู้ลักษณะที่ต่างกันของนาม และรูปทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจให้ชัดเจนเสียก่อน

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 91