กราบเรียนท่านอาจารย์ค่ะ

การทำอาชีพขายปุ๋ย ยาฆ่าแมลง สารเคมีปราบศัตรูพืช อุปกรณ์การเกษตร ซึ่งผิดในข้อ 5 วิสวณิช ชา คือห้ามขายยาพิษ แต่ตอนนี้นกได้ทำอาชีพนี้มา ประมาณ 10 ปีแล้ว ซึ่งทำต่อจากครอบครัว อย่าง นี้ความผิดนี้จะเป็นอย่างไรคะ

ขอบคุณค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ในชีวิตประจำวันของคฤหัสถ์ จำเป็นต้องประกอบอาชีพการงาน เพื่อให้ ได้มาซึ่งทรัพย์สินอันเป็นเครื่องประคับประคอง ให้การดำรงชีวิตเป็นไปอย่างไม่ลำบาก แต่ก็ต้องพิจารณาด้วยว่าอาชีพที่ตน เองทำนั้นเป็นอาชีพที่ควรทำหรือไม่ เป็นไปเพื่อเบียดเบียนสัตว์อื่นให้เดือดร้อนหรือไม่ ถ้าเป็นอาชีพที่เบียดเบียนสัตว์อื่นแล้ว ย่อมไม่ควรทำ จากอาชีพที่กล่าวมา ถ้าตัดพวกยาฆ่าแมลงออก เพราะจะเป็นไปเพื่อเบียดเบียนสัตว์อื่น เหลือเฉพาะอุปกรณ์การเกษตร ก็คงจะยังสามารถที่จะดำเนินต่อไปได้ ไม่เข้าข่ายวิสวณิชชา (ค้ายาพิษ)

ที่สำคัญพระธรรมที่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดง เป็นเครื่องเตือนทุกแง่มุมของชีวิต เพื่อไม่ให้เป็นผู้ประมาท เช่น ข้อความที่ว่า

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๔ ภาค ๒ - หน้าที่ ๓๗๒

"คนพาลทำกรรมอันชั่วช้า ก็สำคัญว่า สิ่งนี้เท่านั้นประเสริฐ คนพาลเห็นโลกนี้เป็นปกติ ไม่เห็นโลกหน้าเป็นปกติ ต้องได้รับเคราะห์ร้ายในโลกทั้งสอง "

(มโหสถชาดก)

คนพาลไม่ได้มองเห็นโลกหน้าเลย มุ่งแต่จะทำให้ตนเองได้รับความสุขสบายในชาตินี้เท่านั้น ไม่ว่าจะด้วยวิธีใดก็ตาม โดยไม่คำนึงถึงผลที่จะตามมา นั่นก็คือ ความทุกข์ ความเดือดร้อนในภายหลัง เพราะฉะนั้นแล้ว จึงไม่ควรเป็นอย่างคนพาล ที่มองเห็นแค่โลกนี้เท่านั้น แต่ควรอย่างยิ่งที่จะเป็นบัณฑิต ด้วยการสะสมกุศลประการต่างๆ ทำในสิ่งที่ควรทำ ประกอบอาชีพเฉพาะที่ควรประกอบ เว้นสิ่งที่ควรเว้น พร้อมทั้งศึกษาพระธรรม ฟังพระธรรม อบรมเจริญปัญญา สะสมความเข้าใจถูก เห็นถูก เพื่อเป็นที่พึ่งในภายหน้า จนกว่าจะบรรลุถึงความเป็นผู้หมดจดจากกิเลสได้ในที่สุด เพราะประ โยชน์จริงๆ ย่อมไม่พ้นไปจากความดีและการเข้าใจพระธรรม ครับ

... ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ ...

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

อาชีพที่ไม่ควรทำ ตามที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง คือ การค้ายาพิษ เหตุผลเพราะ เอื้อต่อการทำบาปได้ง่าย แต่ถ้าถามว่าผิดอย่างไรนั้น ก็ไม่เป็นอกุศลกรรมบถที่จะทำให้ผู้ค้าขายยาพิษจะต้องบาปไปเกิดในอบายภูมิ ครับ

แสดงให้เห็นถึงความเป็นอนัตตาของสภาพธรรม ที่แต่ละบุคคลไม่สามารถเลือกอาชีพได้ ดูเหมือนว่าจะเลือกได้ แต่ธรรมทั้งหลายก็เป็นไปตามเหตุปัจจัยปรุงแต่ง สำคัญที่ว่า แม้เลือกไม่ได้ แต่ก็ต้องพิจารณาว่า สิ่งที่ทำ ควร หรือ ไม่ควร เพราะ ไม่เป็นบาป แต่อกุศลเพียงเล็กน้อยก็มีโทษ

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้าที่ 377

อรรถกถาวณิชชสูตร

บทว่า วิสวณิชฺชา ได้แก่ ให้เขาทำพิษแล้วก็ขายยาพิษนั้น. การทำด้วยตนเอง การชักชวนคนอื่นให้ทำการค้านี้ทั้งหมด ก็ไม่ควรด้วยประการฉะนี้

ดังนั้น ปัญญาเท่านั้นที่ทำหน้าที่หลีกเลี่ยง ที่จะงดเว้นจากการค้าขาย ที่เป็นยาฆ่าแมลง ยาปราบศัตรูพืช อันเป็นการค้ายาพิษ ซึ่งถ้าเราปรารถนาสุขเพื่อตนเอง ก็ไม่พึงทำการเบียดเบียนสัตว์อื่น ดังพระสูตรที่กล่าวไว้ว่า

พระผู้มีพระภาคเจ้า ทรงครองอันตรวาสก ทรงถือบาตรและจีวรเสด็จเข้าไปบิณฑบาตยังพระ นครสาวัตถี ได้ทอดพระเนตรเห็นเด็กรุ่นหนุ่มมากด้วยกัน จับปลาอยู่ในระหว่างพระนครสาวัตถีกับพระวิหารเชตวัน ครั้นแล้วเสด็จเข้าไปหาเด็กรุ่นหนุ่มเหล่านั้น แล้วได้ตรัสถามว่า พ่อหนูทั้งหลาย เธอทั้งหลายกลัวต่อความทุกข์ ความทุกข์ไม่เป็นที่รักของเธอทั้งหลาย มิใช่หรือ? เด็กเหล่านั้นกราบทูลว่า อย่างนั้นพระเจ้าข้า ข้าพระองค์ทั้งหลาย กลัวต่อความทุกข์ ความทุกข์ ไม่เป็นที่รักของข้าพระองค์ทั้งหลาย.

ลำดับนั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบเนื้อความนี้แล้ว จึงทรงเปล่งพระอุทานนี้ในเวลานั้นว่า "ถ้าท่านทั้งหลายกลัวความทุกข์ ถ้าความทุกข์ ไม่เป็นที่รักของท่านทั้งหลายไซร้ ท่านทั้งหลายอย่าได้ทำบาปกรรม ทั้งในที่แจ้ง และ ในที่ลับเลย ถ้าท่านทั้งหลายจักทำ หรือทำอยู่ ซึ่งบาป กรรมไซร้ ท่านทั้งหลายแม้จะเหาะหนีไป ก็ย่อมไม่พ้นไปจากความทุกข์เลย"

เพราะฉะนั้น ความสุขเล็กน้อยในชาตินี้ ในการดำรงชีวิตที่ดี หากแต่ว่า เมื่อพิจารณาถึงการสะสโทษ คือ อกุศลไปทีละน้อย แม้แต่การประกอบอาชีพที่ไม่สมควร ก็ควรจะงดเว้นอาชีพที่ไม่ดี และ ประกอบอาชีพที่สุจริตได้ เพราะทุกอย่างหลีกเลี่ยงได้ และไม่มีข้อแก้ตัวหากมีปัญญาความเห็นถูก ครับ

ขออนุโมทนาค่ะ ได้ความกระจ่างที่ถูกต้องค่ะ ตอนนี้กำลังมองหาอาชีพใหม่ค่ะ ค่อยๆ ปรับค่ะ

ถ้าสามารถเปลี่ยน หรือเลิกอาชีพนี้ได้ก็จะเป็นการดี และ อนุโมทนาในกุศลจิตด้วยค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น

กราบขออนุญาตร่วมสนทนาครับ

อาจารย์ครับ ผมยังสับสนเรื่องการค้ายาพิษนี้นะครับ สมมติว่า ในกรณีถ้าเราขายฯ จิตเราก็มุ่งที่จะทำยอดขาย ขายให้มากๆ แต่ไม่ได้มีจิตที่คิดจะฆ่า ผมก็ตรึกอีกทีว่า ก็ยาพิษถ้าซื้อไปแล้วไม่ฆ่า คนซื้อจะเอาไปทำไม? ผมคิดเปรียบเทียบอีกกรณี คือ เรื่องการกินเนื้อสัตว์ จิตเราเป็นโลภะที่จะกินแน่นอน ก็ยอมรับ แต่การกินเนื้อนี้ก็เป็นเหมือนการไปให้ผู้อื่นฆ่ามาให้เรากิน ด้วยถ้าเราไม่สั่งเค้าก็ไม่มีการฆ่า อย่างนี้เป็นการเบียดเบียนสัตว์ ก็เป็นได้ ถ้าไม่หนักแน่นในความจริง

กราบรบกวนอาจารย์ให้เหตุผลด้วยครับ ใจไม่น้อม ความกังขาเกิดขึ้นมาทันที เมื่ออ่านปัญหาคุณ pannaya ครับ

กราบเท้าท่านอาจารย์ทุกท่านด้วยความเคารพอย่างสูง

เรียน ความเห็นที่ 5 ครับ

ในกรณีของการค้าที่ไม่ควรประกอบ เช่น การค้ายาพิษ โทษไม่เป็นถึงอกุศลกรรมบถที่จะทำให้ต้องไปอบายภูมิ เพียงแต่เป็นอาชีพที่เอื้อต่อการทำบาปของตนเองได้ จึงไม่ควรประกอบ ครับ ส่วนการทานอาหาร เราไม่ได้เป็นคนขายเนื้อ แต่เป็นคนบริโภค ดังนั้น ก็ไม่มีเจตนาฆ่า ต่างจากผู้ที่สั่งเนื้อ ที่สัตว์ยังเป็นอยู่ เช่น สั่งปลาที่ยังเป็น มีเจตนาฆ่าปลา จึงเป็นบาป ครับ

ขออนุโมทนา

ขออนุโมทนาครับ