จิตของสัตว์เดียรัจฉานเป็นอย่างไร สัตว์เดรัจฉานสามารถบรรลุธรรมได้หรือไม่

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สัตว์เดรัจฉาน ก็เป็นสิ่งมีชีวิตอีกภูมิหนึ่ง ซึ่งเป็นอบายภูมิ ที่เป็นภูที่ต่ำกว่ามนุษย์ เมื่อเป็นสิงมีชีวิต ก็จะต้องมี จิต เจตสิก และรูป ในภูมิที่มีขันธ์ ๕ เพราะฉะนั้น สัตว์เดรัจฉาน ก็ต้องมี จิต เจตสิก รูป สัตว์เดรัจฉานก็มีการเห็น ที่เป็นจิตเห็น มีการได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้กระทบสัมผัส ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นการทำหน้าที่ของจิต เจตสิก และสัตว์เดรัจฉานก็มีการคิดนึก โดยที่ไม่ได้เห็น ไมได้ยิน ก็คิดนึก ดังเช่น มนุษย์ได้เช่นกัน เพราะมีจิตเช่นกัน
จิตของสัตว์เดรัจฉาน เกิดด้วย อเหตุกอกุศลวิบาก ซึ่งมีอกุศลกรรมที่เคยทำในอดีตเป็นปัจจัยให้เกิด จึงเป็นจิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุที่ดี คือ ไม่ประกอบด้วยอโลภะ อโทสะ อโมหะ เพราะฉะนั้น สัตว์เดรัจฉาน จึงไม่สามารถอบรมปัญญาที่ถึงการบรรลุธรรมได้ แต่สัตว์เดรัจฉานก็มีจิต เจตสิก ครับ
สัตว์เดรัจฉานก็มีจิต เจตสิก รูป เช่นเดียวกับมนุษย์แต่เกิดมาด้วยผลของอกุศลกรรม ไม่มีปัญญาเกิดร่วมด้วย แต่ถามว่ากุศลเกิดได้ไหมกับสัตว์เดรัจฉาน เกิดได้ครับ เช่น จิตคิดจะให้ การรักษาศีลก็ได้ หากสัตว์นั้นสะสมความเห็นถูกมาในอดีต เช่น อดีตชาติของพระโพธิสตว์ที่เคยเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน
แต่โดยทั่วไปแล้วสัตว์เดรัจฉาน มากไปด้วยความไม่รู้ ความกลัวต่อภัย ไม่มีปัญญาที่จะสามารถอบรมการเจริญสติปัฏฐานที่เป็นปัญญาระดับวิปัสสนาได้ เพราะเป็นทุคติภูมิ และเกิดด้วยผลของอกุศลกรรม แต่กุศลอื่นๆ ก็เกิดได้ จึงเป็นการปฏิบัติธรรมในกุศลขั้นต้นๆ แต่ไม่ใช่เป็นการปฏิบัติธรรมในกุศลที่เป็นไปในการอบรมปัญญาเพื่อดับกิเลส คือวิปัสสนา ไม่สามารถอบรมได้ครับ ต่างจากมนุษย์ที่เกิดในสุคติภูมิและเกิดด้วยผลของกุศลกรรม เป็นภพภูมิที่เอื้อำนวยต่อการอบรมปัญญาเพื่อดับกิเลสได้ครับ
จิตของสัตว์เดรัจฉาน ก็เป็นไปตามการสะสมของสัตว์นั้นที่เคยเกิดมาแล้วในอดีต และเราทั้งหลายก็เคยเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน และ ต่อไปก็ต้องเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉานในอนาคต เพราะฉะนั้น ก็สะสมกันไปตามการสะสมแต่ละคน แม้พระโพธิสัตว์ก็เกิดเป้นสัตว์เดรัจฉาน มี จิต เจตสิกที่สะสมปัญญา ความเข้าใจมา แต่ สัตว์เดรัจฉานเกิดเพราะ อาศัยอกุศลกรรมเป็นปัจจัย แต่การสะสมของจิตไม่ได้หายไปไหน ผู้ที่มีปัญญา แม้เกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน ก็สามารถเกิดกุศลธรรมได้ ครับ
ขออนุโมทนา

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค เล่ม ๓ - หน้าที่ 343
ข้อความบางตอนจาก อรรถกถา คัททูลสูตรดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
สัตว์ทั้งหลายจะเศร้าหมอง เพราะจิตเศร้าหมอง จะผ่องแผ้ว เพราะจิตผ่องแผ้ว.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราไม่พิจารณาเห็น สัตว์อื่นแม้เหล่าเดียวที่จะวิจิตรเหมือนสัตว์เดียรัจฉานเหล่านี้นะภิกษุทั้งหลาย. ภิกษุทั้งหลายสัตว์เดียรัจฉาน แม้เหล่านั้น วิจิตรแล้ว เพราะจิตนั่นเอง. จิตนั่นเอง ยังวิจิตรกว่าสัตว์เดียรัจฉานแม้เหล่านั้นแล.

เรื่อง สัตว์ตื้น มนุษย์รกชัฏ
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๑-หน้าที่ 234
ข้อความบางตอนจาก เรื่อง พระนางสามาวดี
ชื่อว่า สัตว์ดิรัจฉานทั้งหลายนั้น เป็นสัตว์มีชาติซื่อตรง ไม่คดโกง; ส่วนมนุษย์ใจคิดไปอย่าง ปากพูดไปอย่าง (ไม่ตรงกัน) เพราะเหตุนั้นแล นายเปสสะผู้เป็นบุตรของนายควาญช้าง จึงกล่าวว่า "ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ แท้จริง ขันธบัญจกคือมนุษย์นี้รกชัฏ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ แท้จริง ขันธบัญจก คือสัตว์ของเลี้ยงนี้ตื้น.

ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้พระองค์นั้น

การเกิดเป็นสัตว์ดิรัจฉาน เป็นผลของอกุศลกรรม ซึ่งเป็นการเกิดในอบายภูมิ เมื่อว่าโดยสภาพธรรมแล้ว ก็ไม่พ้นไปจากความเกิดขึ้นเป็นไปของธรรม ที่เป็นรูปธรรม กับ นามธรรม เพราะสัตว์ดิรัจฉาน ก็มีรูป และมี่เห็น มีได้ยิน มีได้กลิ่น มีลิ้มรส มีการกระทบสัมผัสทางกาย มีอกุศลเกิดขึ้นเป็นส่วนใหญ๋ แต่ก็มีกุศลเกิดบ้าง ซึ่งก็เป็นไปตามการสะสมจริงๆ
ซึ่งถ้ามีความเข้าใจถูกเห็นถูกแล้ว ก็จะมั่นคงในความเป็นจริง ว่า มีแต่ธรรมเท่านั้น ไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตนเลย และที่น่าพิจารณา ขณะนี้แต่ละคนแต่ละท่านได้เกิดมาเป็นมนุษย์ ในสุคติภูมิ ไม่ได้เกิดในอบายภูมิ นั่นย่อมจะมีโอกาสแห่งการเจริญกุศล ได้สะสมความดีมาก ทีเดียว แต่ถ้าไม่ได้สะสมคุณความดีเลย มากไปด้วยอกุศล ก็ย่อมจะไม่ใช่สิ่งที่ดีเลย ควรอย่างยิ่งที่จะเป็นผู้ได้สาระจากเกิดมาเป็นมนุษย์ให้มากที่สุด เท่าที่จะมากได้ ด้วยการสะสมความดีและฟังพระธรรมให้เข้าใจ สะสมเป็นที่พึ่งต่อไป ครับ

ขอเชิญคลิกอ่านตัวอย่างความประพฤติเป็นไปของสัตว์ดิรัจฉาน ได้ที่นี่ครับ

ความเป็นมิตรที่ดีต่อกัน ... [กุรุงคมิคชาดก]

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

สัตว์มี จิต มีขันธ์ 5 เหมือนมนุษย์ ไม่ว่าเป็นแมว สุนัข เสือ ลิง ช้าง มีรัก โลภ โกรธ หลง ค่ะ

ขอบคุณสำหรับทุกคำตอบครับ

ขออนุโมทนา

ขออนุโมทนาและกราบขอบพระคุณมากครับ