ถ. ที่อาจารย์อธิบายแล้ว อยากทราบว่า เอาอะไรมาเจริญสติ แล้วให้มีสติอยู่กับอะไร

สุ. เอาอะไรมาเจริญสติ ขณะนี้มีอะไรบ้างต้องรู้ เห็นมี สีสันวรรณะต่างๆ มี ได้ยินมี เสียงมี นี่คือสิ่งที่สติจะต้องระลึกรู้สิ่งที่กำลังปรากฏ แล้วก็รู้ชัด ไม่หลงเข้าใจผิดในลักษณะของเสียงกับได้ยิน ถ้าไม่เจริญสติ อาจจะเอาเสียงมาเป็นได้ยินก็ได้ แยกไม่ออกเลย แต่ผู้ที่เจริญสติไม่หลงเข้าใจผิด

การขัดเกลาในชีวิตประจำวันนั้น ถ้าไม่เข้าข้างตัวเอง ท่านเป็นคนดีทุกประการหรือเปล่า ทางกายหาที่ติไม่ได้เลย ทางวาจาจะมีใครติก็ไม่ได้ ทุกโอกาส ทุกวันเวลาหรือไม่ ก็จะเห็นได้ว่า ยังมีกิเลสมาก ไม่ได้ลดน้อยไปเลย และถ้าไม่เจริญสติ อวิชชาท่วมทับ โลภะ โทสะ โมหะมากมายสักแค่ไหน ผู้ที่เห็นว่า ทางกายก็ดีแล้ว ทางวาจาก็ดีแล้ว ไม่ต้องขัดเกลาอะไรอีกนั้น ไม่รู้จักตนเองตามความเป็นจริง

เพราะฉะนั้น เวลาที่ท่านเป็นอยู่ตามปกติในชีวิตประจำวัน คงจะมีกายบ้างวาจาบ้างซึ่งอาจไม่ควรไม่เหมาะ และถ้าสติไม่เกิดขึ้นในขณะนั้น ไม่ระลึกรู้ลักษณะของกายที่ไหวไปบ้าง วาจาที่ไหวไปบ้างในลักษณะที่ไม่เหมาะไม่ควร ท่านมีหนทางที่จะขัดเกลาความไม่ดีงามทางกายทางวาจานั้นให้หมดได้ไหม ถ้าสติในขณะนั้นไม่เกิดขึ้น ไประลึกได้ทีหลัง ก็เป็นอย่างนี้ไปเรื่อยๆ ทุกวันๆ เพราะหลงลืมสติ เพราะสติไม่เกิดในขณะที่กายไหวไปบ้าง หรือว่าจิตกำลังคิดที่จะพูดอย่างนั้นบ้างอย่างนี้บ้าง ไม่สามารถวิรัติ ไม่สามารถที่จะระลึกรู้ว่า แม้ขณะนั้นก็เป็นนามเป็นรูป

แต่ถ้าท่านเจริญสติเป็นปกติ สามารถละอกุศล หรือกายวาจาที่ไม่ดีไม่งามไม่เหมาะไม่ควรได้ มีสติที่ระลึกได้แม้ในขณะนั้นทีเดียว และจะสังเกตได้ว่า ถ้าท่านเป็นผู้ที่เจริญสติ เวลาที่เกิดโลภะ โทสะ แล้วเว้น วิรัติในขณะนั้น และก็รู้ด้วยว่าลักษณะนั้นเป็นนามหรือเป็นรูป

ถ้าเป็นสิ่งที่ไม่ดีที่ทำมานาน ท่านก็ทราบว่า สิ่งนี้เกิดเพราะมีปัจจัย คือ การสะสมมานานมากจึงทำให้กายวาจาเป็นอย่างนั้น ใครสะสมกายวาจามาในลักษณะใด ก็ทำให้บุคคลนั้นเป็นอย่างนั้น แต่ถ้าเจริญสติ สติสามารถเกิดขึ้นแม้ในขณะนั้น

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 73

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 74