[เล่มที่ 31] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่ม ๕ ภาค ๒ - หน้าที่ 422

[๑๖๗๐] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ญาณทัสสนะ (ความรู้ความเห็น) ตามความเป็นจริง มีวนรอบ ๓ อย่างนี้ มีอาการ ๑๒ ในอริยสัจ ๔ เหล่านี้ของเรา ยังไม่บริสุทธิ์เพียงใด เราก็ยังไม่ปฏิญาณตนว่าเป็นผู้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณในโลก พร้อมทั้งเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมู่สัตว์พร้อมทั้งสมณะ พราหมณ์ เทวดาและมนุษย์ เพียงนั้น ก็เมื่อใด ญาณทัสสนะ (ความรู้ความเห็น) ตามความเป็นจริง มีวนรอบ ๓ อย่างนี้ มีอาการ ๑๒ ในอริยสัจจเหล่านี้ของเรา บริสุทธิ์ดีแล้ว เมื่อนั้น เราจึงปฏิญาณตนว่าเป็นผู้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณในโลกพร้อมทั้งเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมู่สัตว์ พร้อมทั้งสมณะพราหมณ์ เทวดาและมนุษย์ ก็ญาณทัสสนะได้บังเกิดขึ้นแก่เราว่า วิมุตติของเราไม่กำเริบ ชาตินี้เป็นชาติที่สุด บัดนี้ภพใหม่ไม่มี ฯลฯ

คำว่า มีวนรอบ ๓ คือวน ๓ รอบ ด้วยอำนาจวนรอบ ๓ กล่าวคือ สัจญาณ กิจญาณ และกตญาณ. ก็ในวนรอบ ๓ นี้ ญาณตามความเป็นจริงในสัจจะ ๔ อย่างนี้ คือ นี้ทุกขอริยสัจจะ นี้ทุกขสมุทัย ชื่อว่าสัจญาณ ญาณที่เป็นเครื่องรู้กิจที่ควรทำอย่างนี้ว่า ควรกำหนดรู้ ควรละในสัจจะเหล่านั้นเทียวชื่อว่า กิจญาณ. ญาณเป็นเครื่องรู้ภาวะแห่งกิจนั้น ที่ทำแล้วอย่างนี้ว่า กำหนดรู้แล้ว ละได้แล้ว ดังนี้ ชื่อว่า กตญาณ.

คำว่ามีอาการ ๑๒ ความว่า มีอาการ ๑๒ ด้วยอำนาจอาการสัจจะละ ๓ นั้นคำว่า ญาณทัสสนะ คือ การเห็น กล่าวคือญาณที่เกิดขึ้นแล้วด้วยอำนาจวนรอบ ๓ อย่าง อาการ ๑๒ อย่างเหล่านี้.

อ.ณภัทธ: เป็นพระมหากรุณาคุณอย่างยิ่งของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ได้ทรงแสดงพระธรรม และพระธรรมที่ทรงแสดงก็เป็นหนทางที่เรียกว่า อริยมรรค คือหนทางอันอันประเสริฐ เพราะฉะนั้น หนทางนี้จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะว่าถ้าเป็นหนทางผิด ก็ย่อมนำไปสู่จุดหมายที่ผิด เพราะฉะนั้น หนทางอันประเสริฐนี่ หนทางจริงๆ ที่พระองค์ทรงแสดง ดำเนินไปอย่างไรที่จะเป็นความถูกต้องที่จะนำไปสู่ความหมดจรดจากกิเลส และอกุศลธรรมทั้งหลายครับ

ท่านอาจารย์: เดี๋ยวนี้เอง กำลังทำอะไรกันอยู่? เป็นหนทางหรือเปล่า?

อ.ณภัทธ: เ ดี๋ยวนี้ก็ฟังธรรมครับ

ท่านอาจารย์: เป็นหนทางที่จะเข้าใจไหม?

อ.ณภัทธ: เป็นหนทางครับ

ท่านอาจารย์: แล้วจะหาหนทางอะไรอีก?

อ.ณภัทธ: ไม่ได้หาหนทางครับ แต่ว่าหนทางละเอียด แล้วก็ลึกซึ้ง แม้ฟังก็ไม่ตรงเสียทีเดียวถึงแม้จะได้ฟัง ก็ต้องค่อยๆ ตรงขึ้นๆ ครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น เพียงฟัง จะเข้าใจความลึกซึ้งไหม ถ้าไม่ไตร่ตรองให้ละเอียด?

อ.ณภัทธ: เพียงฟัง ถ้าไม่ไตร่ตรองก็ไม่สามารถที่จะเข้าใจถึงความลึกซึ้งได้ครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น เข้าใจความลึกซึ้งถูกต้องตามความเป็นจริงแม้ขั้นฟัง ก็เป็นหนทางใช่ไหม?

อ.ณภัทธ: ใช่ครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น อริยสัจจธรรม จึงมี ๓ รอบ ต้องเป็นผู้ที่ตรงอย่างยิ่ง ขณะนี้เป็นอะไร?

อ.ณภัทธ: ที่ได้ฟังมา ขณะนี้ก็เป็นสิ่งที่มีจริงที่เรียกว่า ธรรม แต่ละอย่างครับ

ท่านอาจารย์: ที่จะเข้าใจเป็น อริยสัจจะ รอบที่ ๑ ใช่ไหม?

อ.ณภัทธ: ครับผม แล้วที่จะดำเนินต่อไป ก็ต้องเป็นความเข้าใจที่เพิ่มขึ้นๆ

ท่านอาจารย์: ถ้าไม่มีความเข้าใจ เดี๋ยวนี้ เพิ่มขึ้น จะมีความเข้าใจเพิ่มขึ้นได้ไหม?

อ.ณภัทธ: ไม่ได้เลยครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ขณะนี้กำลังเป็นหนทางที่ลึกซึ้ง ที่ฟังแล้วไตร่ตรอง ไม่ใช่ไปทำอะไรเลยใช่ไหม?

อ.ณภัทธ: ใช่ครับ แต่ความเป็นตัวเราที่สะสมมานาน แล้วก็ยึดถือมานาน นี่ก็พยายามที่จะแรกแซงอยู่แทบจะทุกเวลาเลยครับ

ท่านอาจารย์: เป็นอย่างนี้มานานเท่าไหร่แล้ว?

อ.ณภัทธ: นานแสนนานมาแล้วครับ

ท่านอาจารย์: แล้วจะให้หมดไปง่ายๆ ได้ไหม?

อ.ณภัทธ: ไม่ได้ครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น จึงรู้หนทางใช่ไหม?

ขอเชิญอ่านได้ที่ ...

ในอริยสัจธรรมนั้นมีถึง ๓ รอบ

อริยสัจธรรม ๔ นั้น มี ๓ รอบ คือ

ปัญญา ไม่มีขาย แต่ได้ ... ด้วยการอบรมเจริญ

ปริยัติ ... เพื่อน้อมสู่ปฏิบัติ

ขอเชิญฟังได้ที่ ...

การรู้แจ้งอริยสัจธรรม

ข้อปฏิบัติคลาดเคลื่อน ไม่ใช่หนทางดับกิเลส

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ ด้วยความเคารพยิ่ง

ยินดีในกุศลจิตครับ