ดำริ คืออะไรหนอ

โดย : WS202398 วันที่ : 22-06-2550

คำว่าดำริหมายถึงวิตกเจตสิกก็ได้

พระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณี เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 578

[๒๐๒] วิตก มีในสมัยนั้น เป็นไฉน? ความตรึก ความตรึกอย่างแรง ความดำริ ความที่จิตแนบอยู่ในอารมณ์ ความที่จิตแนบสนิทอยู่ในอารมณ์ ความยกจิตขึ้นสู่อารมณ์ สัมมาสังกัปปะ อันเป็นองค์แห่งมรรค นับเนื่องในมรรค ในสมัยนั้นอันใด นี้ชื่อว่าวิตก มีในสมัยนั้น.

คำว่าดำริ หมายถึง ตรึกคิดที่จะออกจากกามคุณก็ได้ หรือดำริที่จะไม่พยาบาท ดำริในการที่ไม่เบียดเบียนใคร ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ เล่ม ๒ ภาค ๑ - หน้าที่ 365

ว่าด้วยนิเทศแห่งสัมมาสังกัปปะ

สังกัปปะ (ความดำริ) ใด ออกจากกาม เพราะเหตุนั้น สังกัปปะนั้นจึงชื่อว่า เนกขัมมสังกัปปะ (ความดำริในการออกจากกาม) . สังกัปปะใดออกจากพยาบาท เพราะเหตุนั้น สังกัปปะนั้น จึงชื่อว่า อัพยาปาทสังกัปปะ

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

ดำริ คือ อะไรหนอ ดำริเป็นสภาพธัมมะอย่างหนึ่งที่มีจริง เป็นวิตกเจตสิก ดำริ เป็นไปในทางกุศลหรืออกุศลก็ได้ เพราะวิตกเจตสิก เป็นปกิณณกเจตสิก เกิดกับธรรมที่เป็นกุศลและอกุศลก็ได้ครับ

ถ้าเป็นทางอกุศลก็ดำริหรือนึกคิดไป ในทาง กาม (โลภะ) คือ ความติดข้องใน รูป เสียง ... ดำริ นึกคิดไปในทางพยาบาท ดำรินึกคิดไปในทางเบียดเบียน ส่วน วิตกเจตสิกหรือการดำริ นึก คิด ในทางกุศลก็มี เช่นกัน ที่สำคัญมีหลายระดับ เช่น ขั้นคิดนึก ทั่วไป ไม่ใช่ สติปัฏฐาน ก็ขณะที่คิดนึกเป็นไปในการออกจากกาม คือ เนกขัมมะ หรือดำริที่ จะไม่เบียดเบียน หรือดำริไปที่จะไม่พยาบาท ส่วนวิตกเจตสิกที่เป็นไปในระดับการอบรมสมถภาวนา ก็มีเช่นกัน รวมทั้งในระดับสติปัฏฐาน การอบรมวิปัสสนาภาวนาด้วย ก็มีวิตกเจตสิกเกิดร่วมด้วย ขณะที่สติปัฏฐานเกิด ทำหน้าที่จรดลงไปในลักษณะของสภาพธัมมะที่กำลังปรากฏในขณะนั้นครับ ว่า เป็นธรรมไม่ ใช่เราครับ

ขออุทิศกุศลให้สรรพสัตว์

ขออนุโมทนาครับ

กราบอนุโมทนาค่ะ

ยินดีในกุศลจิตค่ะ