มหากุศลญาณสัมปยุตตจิตเกิดขึ้นประจักษ์แจ้งลักษณะ ของนามธรรมและรูปธรรมที่แยกขาดจากกันทีละอารมณ์โลกปรากฏสภาพที่สูญเปล่าจากตัวตน ขณะนั้นไม่มีอัตตสัญญาที่เคยทรงจำสภาพธรรมรวมกันเป็นโลก เมื่อสภาพธรรมขณะนั้นปรากฏลักษณะที่เป็นอนัตตา สัญญาจำลักษณะที่เป็นอนัตตาของสภาพธรรมนั้นๆ จึงจะเริ่มมีได้ และสติปัฏฐานก็จะต้องระลึกถึงอนัตตสัญญาที่ได้ประจักษ์แล้วเมื่อพิจารณาลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมอื่นๆ ต่อไป เพราะถ้าไม่ระลึกถึงอนัตตสัญญาที่ได้ประจักษ์แล้ว ในนามรูปปริจเฉทญาณเพิ่มขึ้นอีก อัตตสัญญาที่สะสมพอกพูนมาเนิ่นนานในสังสารวัฏฏ์ ก็หมดสิ้นไปไม่ได้
จากหนังสือ ปรมัตถธรรมสังเขป ฯ หน้า 469 - 470
อิสสาเจตสิก และ มัจฉริยะเจตสิก เป็นนามธรรมวิปัสสนาญาณ ทั้ง 16 ญาณ เกิดทางมโนทวาร เท่านั้น ไม่เกิดทางปัญจทวาร
แต่ กุศลที่ประกอบด้วยปัญญา (มหากุศลญาณสัมปยุตตจิต) ซึ่งไม่ใช่วิปัสสนาญาณ สามารถเกิดทางปัญจทวาร ได้