ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

สนทนาธรรมที่

มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา (ม.ศ.พ.)

พระสูตร ที่จะนำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ วันเสาร์ที่ ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๕๔ เวลา ๐๙.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. คือ

๓. ปริฬาหสูตร

(ว่าด้วยความเร่าร้อน)

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่ม ๕ ภาค ๒ หน้า ๔๖๗

(ภาพแสดงบรรยากาศการสนทนาธรรมที่มูลนิธิฯ ในวันอาทิตย์ที่ ๖ มี.ค. ๒๕๕๔)

...นำสนทนาโดย...

ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ และ คณะวิทยากร

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่ม ๕ ภาค ๒ - หน้าที่ ๔๖๗

๓. ปริฬาหสูตร

(ว่าด้วยความเร่าร้อน)

[๑๗๓๑] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นรกชื่อว่ามีความเร่าร้อนมาก มีอยู่, ในนรกนั้น บุคคล ยังเห็นรูปอย่างใดอย่างหนึ่งด้วยนัยน์ตาได้ (แต่) เห็นรูปที่ไม่น่าปรารถนาอย่างเดียว ไม่เห็นรูปที่น่าปรารถนา เห็นรูปที่ไม่น่าใคร่อย่างเดียวไม่เห็นรูปที่น่าใคร่ เห็นรูปที่ไม่น่าชอบใจอย่างเดียว ไม่เห็นรูปที่น่าชอบใจ, ได้ฟังเสียงอย่างใดอย่างหนึ่งด้วยหู ได้. . ., ได้สูดกลิ่นอย่างใดอย่างหนึ่งด้วยจมูกได้ ..., ได้ลิ้มรสอย่างใดอย่างหนึ่งด้วยลิ้นได้. . ., ได้ถูกต้องโผฏฐัพพะอย่างใดอย่างหนึ่งด้วยกายได้. . . ได้รู้แจ้งธรรมารมณ์อย่างใดอย่างหนึ่งด้วยใจได้ (แต่) รู้แจ้งรูปที่ไม่น่าปรารถนาอย่างเดียว ไม่รู้แจ้งรูปที่น่าปรารถนา รู้แจ้งรูปที่ไม่น่าใคร่อย่างเดียว ไม่รู้แจ้งรูปที่น่าใคร่ รู้แจ้งรูปที่ไม่น่าชอบใจอย่างเดียว ไม่รู้แจ้งรูปที่น่าขอบใจ.

[๑๗๓๒] เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสอย่างนี้แล้ว ภิกษุรูปหนึ่ง ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ความเร่าร้อนมาก ความเร่าร้อนมากแท้ๆ ความเร่าร้อนอื่นที่มากกว่าและน่ากลัวกว่าความเร่าร้อนนี้ มีอยู่หรือ?

พ. ดูก่อนภิกษุ ความเร่าร้อนอื่นที่มากกว่าและน่ากลัวกว่าความเร่าร้อน นี้ มีอยู่.

ภิ. ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ก็ความเร่าร้อนอื่นที่มากกว่าและน่ากลัวกว่าความเร่าร้อนนี้ เป็นไฉน?

[๑๗๓๓] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใดเหล่าหนึ่ง ย่อมไม่รู้ชัดตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ ทุกขนิโรธ นี้ทุกขนิโรธคามินี-ปฏิปทา สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้น ย่อมยินดีในสังขารทั้งหลาย ซึ่งเป็นไปเพื่อความเกิดบ้าง ความแก่บ้าง ความตายบ้าง ความเศร้าโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจบ้าง ยินดีแล้ว ย่อมปรุงแต่ง ครั้นปรุงแต่งแล้ว ย่อมเร่าร้อน ด้วยความเร่าร้อนเพราะความเกิดบ้าง ความแก่บ้าง ความตายบ้าง ความเศร้าโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจบ้าง เรากล่าวว่า สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้นย่อมไม่พ้นไปจากความเกิด ความแก่ ความตาย ความเศร้าโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจ ย่อมไม่พ้นไปจากทุกข์.

[๑๗๓๔] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ส่วนสมณะหรือพราหมณ์เหล่าใดเหล่าหนึ่ง ย่อมรู้ชัดตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้น ย่อมไม่ยินดีในสังขารทั้งหลาย ซึ่งเป็นไปเพื่อความเกิดบ้าง ความแก่บ้าง ความตายบ้าง ความเศร้าโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจบ้าง ไม่ยินดีแล้ว ย่อมไม่ปรุงแต่ง ครั้นไม่ปรุงแต่งแล้วย่อมไม่เร่าร้อน ด้วยความเร่าร้อนเพราะความเกิดบ้าง ความแก่บ้าง ความตายบ้าง ความเศร้าโศก ความร่ำไร ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจบ้าง เรากล่าวว่า สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้นย่อมพ้นจากความเกิด ความแก่ ความตาย ความเศร้าโศก ความทุกข์ ความโทมนัส และความคับแค้นใจ ย่อมพ้นจากทุกข์ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะฉะนั้นแหละ เธอทั้งหลายพึงกระทำความเพียรเพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา.

จบปริฬาหสูตรที่ ๓.

อรรถกถาปริฬาหสูตร

พึงทราบอธิบายในปริฬาหสูตรที่ ๓.

คำว่า อนิฏฺฐรูปํ (รูปที่ไม่น่าปรารถนา) ได้แก่ สภาวะที่ไม่น่าปรารถนา (อนิฏฺฐสภาวํ) .

จบอรรถกถาปริฬาหสูตรที่ ๓.

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ข้อความโดยสรุป

ปริฬาหสูตร *

ว่าด้วยความเร่าร้อน

พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงว่า นรก มีความเร่าร้อนมาก ในนรกนั้น สัตว์นรก ประสบแต่สิ่งที่ไม่น่าปรารถนา ไม่น่าใคร่ ไม่น่าพอใจ ไม่ประสบกับสิ่งที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ ภิกษุรูปหนึ่ง พอได้ฟังดังนี้แล้ว กราบทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้า ว่าความเร่าร้อนที่มากกว่าและน่ากลัวกว่านี้ มีหรือไม่ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบ ว่า มี ซึ่งความเร่าร้อนที่มากกว่าและน่ากลัวกว่า นี้ คือ ความเร่าร้อนเพราะความเกิด ความแก่ความตาย ความเร่าร้อนเพราะความเศร้าโศก ความร่ำไรรำพัน ความทุกข์ ความโทมนัส ความคับแค้นใจ ซึ่งผู้ที่ไม่รู้อริยสัจจ์ ๔ (ทุกข์ เหตุแห่งทุกข์ ความดับ-ทุกข์ หนทางที่เป็นไปเพื่อความดับทุกข์) ย่อมจะประสบกับความเร่าร้อนดังกล่าวนี้ ยังไม่พ้นไปจากทุกข์ ส่วนผู้ที่รู้อริยสัจจ์ ๔ ตามความเป็นจริง ก็จะไม่ประสบกับความเร่าร้อนทั้งปวง เป็นผู้พ้นจากทุกข์ จึงควรที่จะอบรมเจริญความเพียรเพื่อรู้อริยสัจจ์ ๔ ตามความเป็นจริง. * หมายเหตุ ปริฬาหะ ซึ่งเป็นชื่อของพระสูตร หมายถึง ความเร่าร้อน ครับ ขอเชิญคลิกอ่านข้อความเพิ่มเติมได้ที่นี่ครับ
มือที่จับเชือก มีทุกข์ เพราะมีเกิด การตรัสรู้และไม่ตรัสรู้อริยสัจ ๔ [ปฐมวัชชีสูตร]

รู้ทุกข์ ...

ในวันหนึ่งๆ เปลี่ยนจากอกุศลเป็นกุศลเพิ่มขึ้นหรือไม่

ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาค่ะ

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาครับ

ยินดีในกุศลจิตครับ