[เล่มที่ 68] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค เล่ม ๗ ภาค ๑ - หน้าที่ 589

ศีลมีเท่าไร ศีลมี ๓ คือ กุศลศีล อกุศลศีล อัพยากตศีล.

ในการแก้ปัญหาว่า กติ สีลานิ ศีลมีเท่าไร เพราะปกติของสัตว์ทั้งหลายเหล่านั้นๆ ในโลก ท่านกล่าวว่า สีลํ ไว้ในบทนี้ว่า

กุสลสีลํ - กุศลเป็นศีล

อกุสลสีลํ - อกุศลเป็นศีล

อพฺยากตสีลํ - อัพยากฤตเป็นศีล

อาจารย์ทั้งหลายกล่าวหมายถึง ศีล ว่า

นี้เป็น สุขศีล - ความสุขเป็นศีล

นี้เป็น ทุกขศีล - ความทุกข์เป็นศีล

นี้เป็น กลหศีล - การทะเลาะกันเป็นศีล

นี้เป็น มัณฑนศีล - การตบแต่งเป็นศีล.

ฉะนั้น โดยปริยายนั้น แม้อกุสลศีล ท่านก็กล่าวว่า เป็นศีล ด้วย การยกเอาความขึ้นแต่ศีลที่ท่านประสงค์เอาในที่นี้ ไม่มีเพราะ บาลีว่า สุตฺวาน สํวเร ปญฺญา - ปัญญาในการฟังแล้วสำรวม ดังนี้

อนึ่ง เพราะจิตที่สัมปยุต เป็นสมุฏฐานของศีลอันเป็นประเภท มีเจตนา เป็นต้น ฉะนั้น พระสารีบุตรจึงกล่าวบท มีอาทิว่า กุสลจิตตสมุฏฺฐานํ กุสลสีลํ - กุศลศีล มีกุศลจิตเป็นสมุฏฐาน ...

กุศลศีลมีความหมายอย่างไร

อกุศลศีลมีความหมายอย่างไร

อัพยากตศีลมีความหมายอย่างไร

ขอคำอธิบายที่แท้จริงครับ

ข้อความบางตอนจากกระทู้ ...

ศีล 3 - กุศลศีล อกุศลศีล อัพยากตศีล

ความเห็นที่ 1 โดย อ. paderm

ตัวอย่างของ กุศลศีล อกุศลศีล และ อัพยากตศีล เป็นดังนี้ ครับ

กุศลศีล เช่น ขณะที่สัตว์โลกที่ไม่ใช่พระอรหันต์ มีปุถุชน ถึง พระอนาคามี ทำกุศลมีการงดเว้นจากการฆ่าสัตว์ เป็นต้น หรือ ขณะที่ทำความดีประการต่างๆ ให้ทาน เป็นต้น ขณะนั้นก็เป็นกุศลศีล เป็นความประพฤติเป็นไปของสัตว์ที่เป็นปกติในขณะนั้น ที่เป็นกุศล

อกุศลศีล ขณะที่สัตว์โลกที่ไม่ใช่พระอรหันต์ มี ปุถุชน ถึง พระอนาคามี ทำอกุศล เช่น ขณะที่ทำบาป มีการฆ่าสัตว์ เป็นต้น ขณะนั้นก็เป็นอกุศลศีลและแม้แต่การกระทำทางกาย วาจา อันอาศัย อกุศลจิต เป็นปัจจัย เช่น ทานข้าว แปรงฟัน หรือ การดำเนินชีวิตประจำวัน อันอาศัย อกุศลจิต เป็นเหตุ คือ ทำด้วยอกุศลจิต ก็เป็นอกุศลศีลในขณะนั้น ด้วยความหมายที่ว่า เป็นความประพฤติเป็นไปปกติในขณะนั้น ที่เป็น อกุศล เป็นอกุศลศีล

อัพยากตศีล คือ ขณะที่ผู้ที่เป็นพระอรหันต์ ท่านก็งดเว้นจากบาป เช่น ไม่ฆ่าสัตว์ จิตท่านไม่เป็นกุศล อกุศล แล้ว แต่ก็มีจิตที่ดีงาม แต่เป็นกิริยาจิต เป็นอัพยากต และแม้แต่การดำเนินชีวิตประจำวันของพระอรหันต์ ที่ไม่ใช่ขณะที่เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้กระทบสัมผัส แต่เป็นขณะที่ทำกิจต่างๆ ขณะนั้นก็อาศัย กิริยาจิต ไม่เป็น กุศล อกุศล ความประพฤติเป็นไปในชีวิตประจำวันของท่าน จึงเป็นไปด้วยกิริยาจิต เป็นอัพยากตศีล ด้วยความประพฤติเป็นไปของท่านเป็นปกติ คือ อัพยากตศีล ครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ขออนุโมทนาครับ