ถ. เราจะรู้ได้อย่างไรว่า บูรพาจารย์ที่มรณภาพไปแล้ว สำเร็จเป็นพระอรหันต์ ดูจากอัฐิธาตุได้หรือไม่

สุ. ดูจากอัฐิธาตุไม่ได้เลย เพราะเหตุว่าสามารถจะใส่สิ่งหนึ่งสิ่งใดลงไปแล้วทำให้อัฐินั้นเป็นสีต่างๆ ได้ และการที่จะรู้ว่า บุคคลใดเป็นพระอรหันต์ ไม่ใช่ดูจากรูป แต่ต้องรู้ด้วยปัญญา แล้วถ้าบุคคลนั้นไม่มีปัญญา ไม่สามารถที่จะรู้ได้เลยว่าใครเป็นพระอรหันต์ ต้องผู้ที่เป็นพระอรหันต์เท่านั้น จึงจะรู้ว่าใครเป็นพระอรหันต์ เช่นเดียวกับขณะนี้ ถ้าเป็นผู้ที่อบรมเจริญปัญญา จากการสนทนาก็จะรู้ว่าบุคคลใดเจริญปัญญา และบุคคลใดไม่ได้เจริญปัญญาเช่นในขณะนี้กำลังเห็น มรรคมีองค์ ๘ ประกอบด้วย สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ ตรึกหรือจรดในอารมณ์ที่ปรากฏ สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ เกิดพร้อมกับจิตที่ระลึกได้ ที่จะรู้และค่อยๆ เข้าใจ จิตที่เห็น จิตที่ได้ยิน ในขณะนี้ จนกว่าปัญญาจะสมบรูณ์ นี่เป็นหนทางเดียวที่จะทำให้ปัญญาสามารถจะดับอกุศลได้ แต่ถ้าปัญญาไม่เกิด ไม่ต้องกล่าวถึงพระอรหันต์เลย

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 12