สำคัญที่ความเข้าใจของเราในสิ่งที่เราได้ยินได้ฟัง แล้วเราสามารถที่จะรู้ความจริงว่าต่างกันตรงไหน หรือว่ากล่าวโดยรวมอย่างไร อย่างธรรมเป็นสิ่งที่มีจริง ภาษาไทยพูดง่ายๆ ว่าเป็นสิ่งที่มีจริง แต่พอเป็นภาษาบาลี สัจธรรม

ถ้าไม่ศึกษา ตอบไม่ได้แล้ว หมายความ ถึงทุกสิ่งทุกอย่างที่มีจริง เป็นธรรมที่มีจริง แล้วก็เมื่อใช้คำว่า ธรรม หมายความว่า ทรงตรัสรู้สิ่งที่มีจริงทั้งหมด ไม่เว้นเลย คือ ธรรม แต่ว่าก็ต้องเข้าใจอีกว่า ทุกสิ่งทุกอย่างที่มีจริง ที่เป็นธรรม ใช้คำเพิ่มมาอีกคำ คือ ปรมัตถธรรม

จะเอาบัญญัติมาเกี่ยวกับปรมัตถธรรมไม่ได้ แต่ถ้าพูดถึงคัมภีร์ อภิธรรมมี ๗ คัมภีร์ จริง แต่ต้องเข้าใจว่า แต่ละคัมภีร์เป็นเรื่องอะไร มิฉะนั้นแล้วก็สับสน เอาบัญญัติมาเป็นปรมัตถ์ แต่ว่าตามความเป็นจริงแล้ว พระอภิธรรมมี ๗ คัมภีร์ คัมภีร์หนึ่ง เกี่ยวด้วยเรื่องของบัญญัติ เพราะเหตุว่าถ้าไม่มีปรมัตถธรรม บัญญัติไม่มีแน่นอน

ที่มา ฟัง และ อ่านรายละเอียด

ธรรมคืออะไร