[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ 106

อรรถกถาจิตตสูตรที่ ๑
บทว่า เอกจฺเจ จ เทวา ได้แก่เทวดาชั้นกามาวจร ๖ ชั้น จริงอยู่ บรรดาเทวดาชั้นกามาวจร ๖ชั้นนั้น เทวดาบางพวกมีกายเขียว บางพวกมีกายเหลืองเป็นต้น ส่วนสัญญาของเทวดาเหล่านั้น เป็นทุเหตุกะก็มี เป็นติเหตุกะก็มีที่เป็นอเหตุกะไม่มี บทว่า เอกจฺเจ จ วินิปาติกา ความว่า สัตว์ผู้พันจากอบาย ๔ มีอาทิอย่างนี้ คือ อุตตรมาตายักขิณี ปิยังกรมาตายักขิณี ผุสสมิตตายักขิณี ธัมมคุตตายักขิณี และเวมาณิกเปรต เหล่าอื่น. ก็สัตว์เหล่านั้นมีกายต่างกันโดยผิวมี ผิวเหลือง ผิวขาว ผิวดำ และผิวคล้ำ เป็นต้น และโดยผอมอ้วนเตี้ยและสูง แม้สัญญาก็ต่างกัน โดยเป็นทุเหตุกะติเหตุกะ และอเหตุกะ แต่สัตว์เหล่านั้น ไม่มีอำนาจมากเหมือนเทวดา มีอำนาจน้อย มีอาหารและเรื่องนุ่งห่มหายาก อยู่เป็นทุกข์เหมือนมนุษย์ ยากไร้ บางพวกต้องทุกข์เวลาข้างแรม มีสุขเวลาข้างขึ้นเพราะฉะนั้นจึงตรัสว่า วินิ ปาติกา เพราะตกไปจากกองสุข ส่วนบรรดาสัตว์เหล่านั้น สัตว์เหล่าใดเป็นติเหตุกะ สัตว์เหล่านั้น ตรัสรู้ธรรมก็มีเหมือนปิยังกรมาตายักขิณี เป็นต้น

อนุโมทนา สาธุ ฯ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น