[เล่มที่ 90] พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖

พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๗

ปัฏฐาน ภาคที่ ๖

และ อรรถกถา

อนุโลมติกทุกปัฏฐาน

วิตักกติกเหตุทุกะ

(๖. วิตักกติกะ ๑. เหตุทุกะ)

เหตุบทปฏิจจวาระ 122/743

เหตุบทปัญหาวาระ 125/744

นเหตุบทปฏิจจวาระ 134/747

นเหตุบทปัญหาวาระ 140/756

อ่านหัวข้ออื่นๆ ... [เล่มที่ 90]

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 743

วิตักกติกเหตุทุกะ

(๖. วิตักกติกะ ๑. เหตุทุกะ)

เหตุบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๑๒๒] ๑. เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยเหตุ- ธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยเหตุ- ธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยเหตุ- ธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๑๒๓] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๑๒๔] ในนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๓ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ.

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี พึงให้พิสดารอย่างนี้.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 744

เหตุบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๑๒๕] ๑. เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัย แก่เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๒. อารัมมณปัจจัย

[๑๒๖] ๑. เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัย แก่เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัย แก่เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 745

๕. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๖. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๓. อธิปติปัจจัย

[๑๒๗] ๑. เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัย แก่เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัย แก่เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๕. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๔. อนันตรปัจจัย

[๑๒๘] ๑. เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑ - ๒ - ๓)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 746

๔. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัย แก่เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๔ - ๕ - ๖)

๗. เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๗ - ๘ - ๙)

๙. อุปนิสสยปัจจัย

[๑๒๙] ๑. เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ.

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๑๓๐] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ใน นิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๕ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๑๓๑] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 747

อนุโลมปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ

[๑๓๒] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม

[๑๓๓] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ ... ฯลฯ

แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

นเหตุบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๑๓๔] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยนเหตุ- ธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๒. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๓. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 748

๔. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุ- ธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ

๕. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นสวิ- ตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ

๖. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ

๗. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ (วาระที่ ๑ - ๗)

๘. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๙. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 749

๑๐. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ

๑๑. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ

๑๒. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๕ วาระ (วาระที่ ๘ - ๑๒)

๑๓. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๑๔. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๑๕. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 750

๑๖. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๑๗. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๑๘. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๑๙. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม นเหตุ- ธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ (วาระที่ ๑๓ - ๑๙)

๒๐. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๒๑. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 751

๒๒. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๒๓. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๒๔. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๒๕. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๒๖. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ (วาระที่ ๒๐ - ๒๖)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 752

๒๗. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๒๘. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๒๙. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๓๐. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๓๑. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักก วิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มีวาระ ๕ วาระ (วาระ.ที ๒๓ - ๓๑)

๓๒. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกินขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 753

๓๓. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๓๔. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๓๒ - ๓๔)

๓๕. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๓๖. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม, นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ.

๓๗. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม, นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุ- ธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๓๕ - ๓๖ - ๓๗)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 754

๒. อารัมมณปัจจัย

[๑๓๕] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

๒. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาร (วาระที่ ๑ - ๒ - ๓)

๔. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย มี ๔ วาระ (วารที่ ๔ - ๗)

๘. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ.

๑๓. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ.

๑๖. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย มี ๔ วาระ.

๒๐. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุปธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย มี ๑ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 755

๒๑. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย มี ๑ วาระ.

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๑๓๖] ในเหตุปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วา ะ ในอธิปติปัจจัย มี ๒๓ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๒๓ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๒๘ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอาหารปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอินทริยปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในฌานปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในมัคคปัจจัยมี ๓๗ วาระ ใน สัมปยุตตปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี ๒๗ วาระ ฯลฯ ในอวิค ปัจจัย มี ๓๗ วาระ.

ปัจจนียนัย

[๑๓๗] ในนเหตุปัจจัย มี ๓๓ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย ๗ วาระ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 756

อนุโลมปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ

[๑๓๘] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๗ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม

[๑๓๙] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๑๔ วาระ ... ฯลฯ

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี พึงให้พิสดาร.

นเหตุบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. อารัมมณปัจจัย

[๑๔๐] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 757

๓. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๔ วาระ (วาระที่ ๑ - ๔)

๕. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย

๖. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็น ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย

๗. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็น ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย มี ๔ วาระ (วาระที่ ๕ - ๘)

๙. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๑๐. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๑๑. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ (วาระที่ ๙ - ๑๓)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 758

๑๔. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๑๕. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็น อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๑๖. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๔ วาระ (วาระที่ ๑๔ - ๑๗)

๑๘. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรม ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๑๙. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรม ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒๐. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรม ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๔ วาระ (วาระที่ ๑๘ - ๒๑)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 759

๒. อธิปติปัจจัย

[๑๔๑] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๑ วาระ.

๒. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็น ปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของ อธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ.

๓. นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ.

๓. อนันตรปัจจัย ๔. สมนันตรปัจจัย

[๑๔๒] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย ... เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสมนันตรปัจจัย ฯลฯ

๘. อุปนิสสยปัจจัย

[๑๔๓] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่นเหตุธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย ฯลฯ

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๑๔๔] ในอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๒๓ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในสหชาต-

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 760

ปัจจัย มี ๓๐ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๒๘ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๓๐ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี ๕ วาระ ใน ปัจฉาชาตปัจจัย มี ๕ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในอาหารปัจจัย มี ๑๑ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓๐ วาระ.

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๑๔๕] ในนเหตุปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๓๕ วาระ ฯลฯ

อนุโลมปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ

[๑๔๖] เพราะอารัมมณปัจจัย ในนเหตุปัจจัย มี ๒๑ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม

[๑๔๗] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วาระ ... ฯลฯ แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

วิตักกติกเหตุทุกะ จบ