วิปัสสนาญาณขั้นที่ 5 คือ ความรู้ชัดในการดับไป การปราศหมดไปของธรรม (ภังคญาณ)

แม้ว่าวิปัสสนาญาณขั้นที่ 4 จะรู้ชัดในการเกิดขึ้นและดับไปของลักษณะของนามและของรูปแต่ละขณะ ความติดข้องในธรรมยังคงติดแน่นอยู่มาก ความติดข้องในสภาพธรรมทั้งหมดได้ถูกสะสมมาในสังสารวัฏฏ์ที่ไม่มีที่สิ้นสุด ความไม่รู้และความยึดถือว่าเป็นเราเป็นเสมือนรากที่ถูกฝังอย่างมั่นคงที่ยากที่จะถอนออกได้ ปัญญาต้องอบรมเจริญยิ่งขึ้นด้วยสติปัฏฐาน จะต้องมีสติและความเข้าใจที่พิจารณาครั้งแล้วครั้งเล่าในการเกิดขึ้นและดับไปของนามและรูป ซึ่งได้รู้แจ้งแล้วในวิปัสสนาญาณที่ 4 ต่อจากนั้นปัญญาจึงสามารถที่จะเห็นธรรมที่ดับไปว่าไม่ได้เป็นที่พึ่งที่ปลอดภัยได้ ด้วยการอบรมสติปัฏฐานนี้ปัญญาสามารถจะคมกล้าขึ้นและสมบูรณ์ยิ่งขึ้น เพื่อที่จะมีปัจจัยที่ถูกต้องให้วิปัสสนาญาณที่ 5 หรือ ภังคญาณ คือ ความรู้ชัดในความดับไปของธรรม นั้นเกิดขึ้นได้ วิปัสสนาญานขั้นนี้รู้ชัดเจนว่านามและรูปที่เกิดขึ้นและดับไปไม่สามารถที่่จะเป็นที่พึ่งที่ให้ความปลอดภัยได้ จึงเป็นการเริ่มขึ้นของปริญญาที่ 3 ความเข้าใจสมบูรณ์ในการสละออก (ปหานปริญญา) ปริญญาขั้นนี้สามารถที่จะนำมาซึ่งปัญญาระดับที่สูงยิ่งขึ้น คือปัญญาที่เริ่มละจากความติดข้อง ที่คิดว่าเป็นเรา สัตว์ หรือบุคคล

ข้อความนี้แปลจาก ...The Stages of Vipassana - 5th stage of vipassana nana

อ่านตอนอื่นๆ ...กดลิ้งค์

1. วิปัสสนาญาณที่ 1 .....กดลิ้งค์

2. วิปัสสนาญาณที่ 2 .....กดลิ้งค์

3. วิปัสสนาญาณที่ 3-1 .....กดลิ้งค์

4. วิปัสสนาญาณที่ 3-2 .....กดลิ้งค์

5. วิปัสสนาญาณที่ 4 .....กดลิ้งค์

6. วิปัสสนาญาณที่ 5 .....กดลิ้งค์

7. วิปัสสนาญาณที่ 6 .....กดลิ้งค์

8. วิปัสสนาญาณที่ 7 .....กดลิ้งค์

9. วิปัสสนาญาณที่ 8 .....กดลิ้งค์

10. วิปัสสนาญาณที่ 9 .....กดลิ้งค์

11. วิปัสสนาญาณที่ 10 .....กดลิ้งค์

12. วิปัสสนาญาณที่ 11 .....กดลิ้งค์

13. วิปัสสนาญาณที่ 12 .....กดลิ้งค์

14. วิปัสสนาญาณที่ 13 .....กดลิ้งค์

15. วิปัสสนาญาณที่ 14 .....กดลิ้งค์

16. วิปัสสนาญาณที่ 15 .....กดลิ้งค์

17. วิปัสสนาญาณที่ 16 .....กดลิ้งค์

18. บทสรุป .....กดลิ้งค์