สนทนาปัญหาธรรม วันอังคารที่ ๑๖ มกราคม ๒๕๖๗
พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ เล่ม ๒ ภาค ๒ - หน้าที่ 367
ข้อความบางตอนจาก อรรถกถา จังกีสูตร
บทว่า อปริมาณวณฺโณ มีพระคุณหาประมาณมิได้ ท่านแสดงความว่า มีพระคุณ
ที่แม้พระสัพพัญญูเหมือนๆ กัน ก็ประมาณไม่ได้จะป่วยกล่าวไปใยกับคนเช่นเรา. สมจริง ดังคำที่ท่านกล่าวไว้ว่า
แม้พระพุทธเจ้าจะพึงกล่าวคุณของ
พระพุทธเจ้า หากกล่าวคุณของกันและกัน
ไปตลอดทั้งกัป กัปพึงสิ้นไปในระหว่าง
เป็นเวลาช้านาน พระคุณของพระตถาคต
หาสิ้นไม่ ดังนี้.
ท่านอาจารย์: คำถามนะ ทุกคนฟังแล้วเหมือนรู้ว่า มีพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แต่จะต้องรู้ว่า ทำไมเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทำไมรู้ว่าเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ไม่ใช่เพียงแต่ได้ยินก็ มี มี มีพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แต่ไม่รู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเลย แล้วจะบอกว่ามีพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ไหม เมื่อไม่รู้จัก
เพราะฉะนั้น ใครจะตอบ ตอนนี้ ตอบได้เลย พระพุทธเจ้ามีจริงไหม?
อัญชิสา: ก่อนหน้านั้น ตอนที่ยังไม่ได้ฟังคำของพระพุทธเจ้า ก็คิดเองเลยว่า พระพุทธเจ้ามีจริง แต่ตอนนี้ได้มาฟังคำของพระพุทธเจ้าแล้วพระพุทธเจ้ามีจริง เมื่อเข้าใจพระธรรมที่พระองค์ตรัสแสดงไว้ ถ้าไม่เข้าใจก็พระพุทธเจ้าไม่มีจริง
ท่านอาจารย์: พระพุทธเจ้ามีจริง เพราะเราพูดคำว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้า แต่ไม่รู้ว่าพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ว่ามีจริงเป็นใคร อย่างไร? ทำไมจึงเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะเพียงว่ามีจริง แต่จริงคือพระองค์ทรงเป็นใคร จึงว่ามีพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจริงๆ ต้องรู้จักใช่ไหม? ไม่ใช่เพียงแต่ตอบว่ามีจริง มีจริงแล้วพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นใคร?
อัญชิสา: เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นผู้ที่มีปัญญาเลิศ เป็นผู้ที่รู้ความเป็นจริงเป็นบุคคลแรกค่ะ แล้วก็นำความจริงที่ได้รู้นั้นมากล่าวให้ผู้ฟังได้พิจารณาว่าจริงหรือไม่
ท่านอาจารย์: ถ้าคนฟังไม่เข้าใจ จะรู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไหม?
อัญชิสา: ถ้าคนฟังไม่เข้าใจก็ไม่รู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าค่ะ
ท่านอาจารย์: ถ้าคนฟังเข้าใจผิด จะรู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไหม?
อัญชิสา: ไม่รู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าค่ะ
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น จะรู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้อย่างไรว่า พระองค์ทรงเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
อัญชิสา: จะรู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ก็ด้วยการฟังที่พระองค์ทรงตรัสไว้ และเป็นเหตุให้เข้าใจ
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่าอย่างไร คนที่ฟังคำตอบเขาอยากจะเข้าใจว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่าอย่างไรจึงทรงเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
อัญชิสา: พระสัมมาสัมพุทธตรัสว่า ธรรมคือเดี๋ยวนี้ และไม่มีเรา และธรรมทั้งหมดเป็นอนัตตา
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น เดี๋ยวนี้พระองค์ตรัสถึงธรรมที่มีว่าอย่างไร?
อัญชิสา: พระองค์ตรัส ธรรม ว่ามีจริงไหม ขณะนี้อะไรมีจริง?
ท่านอาจารย์: พระองค์ตรัสอย่างนี้หรือว่า มีจริงไหม?
อัญชิสา: ไม่ได้ตรัสว่ามีจริงไหม พระองค์ตรัสว่า เห็นมีจริง ได้ยินมีจริง แต่ไม่ใช่เราค่ะ
ท่านอาจารย์: มีจริง แล้วเป็นอะไรที่ไม่ใช่เรา?
อัญชิสา: มีจริง ก็เป็นสภาพธรรมที่เกิดขึ้นตามเหตุปัจจัย ไม่ใช่เราอย่างแน่ๆ
ท่านอาจารย์: พระองค์ตรัสเพียงเท่านี้หรือ?
อัญชิสา: พระองค์ตรัสมากๆ ๆ ตลอด ๔๕ พรรษา พระองค์ตรัสพระธรรมมากมาย
ท่านอาจารย์: ถ้าคนฟังไม่ไตร่ตรองให้เข้าใจให้ถูกต้อง จะรู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และความจริงที่พระองค์ตรัสรู้ได้ไหม?
อัญชิสา: ถ้าไม่ไตร่ตรอง ก็ไม่สามารถจะเข้าใจในสิ่งที่พระองค์ตรัสได้เลยค่ะ
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น เดี๋ยวนี้รู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแค่ไหน?
อัญชิสา: รู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแค่ขั้นเรื่องราวค่ะ
ท่านอาจารย์: พอไหม?
อัญชิสา: ยังไม่พอค่ะ
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น มีความเคารพเท่าที่ได้ฟังใช่ไหม?
อัญชิสา: ใช่ค่ะ
ท่านอาจารย์: ได้ฟังเท่านี้ จะเคารพมากกว่านี้ได้ไหม?
อัญชิสา: ถ้าไม่ตรงก็จะบอกว่าได้ค่ะ แต่ก็ท่านอาจารย์จะถามว่าได้อย่างไร ในเมื่อยังไม่ได้เข้าใจมากกว่านี้ จะเคารพท่านได้มากกว่านี้ได้อย่างไร จริงๆ แล้วก็ต้องได้เท่านี้จริงๆ ค่ะ
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น เคารพพระองค์แค่ไหน?
อัญชิสา: ก็แค่ที่เข้าใจค่ะ
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น เข้าใจแค่นี้พอไหม?
อัญชิสา: ไม่พอแน่ๆ ค่ะ
ท่านอาจารย์: จะเคารพพระองค์ยิ่งขึ้นได้อย่างไร?
อัญชิสา: ด้วยการฟังไตร่ตรองพิจารณาจนกว่าจะมั่นคง
ท่านอาจารย์: เข้าใจเพิ่มขึ้นก็เคารพเพิ่มขึ้น จนสามารถที่จะไม่หวั่นไหวเลยเมื่อเป็นพระอริยบุคคล
อัญชิสา: ค่ะ
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ต้องรู้จักประมาณตัวเองใช่ไหม ไม่ใช่เขาบอกเราว่าเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ แต่ความเห็นถูกต้องว่า เคารพพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตามที่ได้ฟังเท่าที่ได้ฟังในพระคุณของพระองค์ที่ทรงแสดงมากมายที่เราต้องเข้าใจอีกๆ จึงสามารถที่จะมีพระองค์เป็นที่พึ่งสูงสุด ไม่มีใครที่จะเคารพเหนือกว่าพระองค์ได้
เพราะฉะนั้น รู้ได้เลยใช่ไหมว่า เดี๋ยวนี้รู้จัก และเคารพพระองค์แค่ไหน?
อัญชิสา: ใช่ค่ะ
ท่านอาจารย์: น้อย หรือมาก?
อัญชิสา: ยังน้อยค่ะ
ท่านอาจารย์: ถูกต้อง ถ้าเข้าใจขึ้นอีก เคารพยิ่งขึ้นใช่ไหม?
อัญชิสา: ใช่ค่ะ
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น เคารพพระองค์เท่านี้พอไหมกับความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
อัญชิสา: ไม่พอแน่นอนค่ะ
ท่านอาจารย์: ต้องเคารพยิ่งขึ้นด้วยการฟังเข้าใจขึ้น จึงจะรู้ความจริงว่า พระองค์ได้ทรงตรัสรู้ความจริงทั้งหมด เหนือบุคคลใดทั้งสิ้น.
ขอเชิญอ่านได้ที่ ...
เราเป็นใคร พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นใคร
ปัญญาขั้นฟัง ... ไม่สามารถทำอะไรกิเลสได้เลย!
ขอเชิญฟังได้ที่ ...
ปัญญาขั้นฟังนั้นต้องเข้าใจอะไร
ความทุกข์ในชีวิตมาจากกิเลส
กราบเท้าท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ ด้วยความเคารพยิ่ง
ยินดีในกุศลจิตครับ