วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๓ ตอน ๒ (ตอนจบ) - หน้าที่ 281

[ใครเข้านิโรธได้ ใครเข้าไม่ได้]

ปัญหากรรมข้อว่า "บุคคลเหล่าไหนเข้านิโรธสมาบัตินั้นได้ เหล่าไหนเข้าไม่ได้ " แก้ว่า ปุถุชนทั้งสิ้น พระโสดาบันและพระสกทาคามีทั้งสิ้น กับพระอนาคามีและพระอรหันต์ทั้งหลายที่เป็นสุกขวิปัสสก เข้าไม่ได้ แต่พระอนาคามี และพระอรหันต์ทั้งหลาย ผู้ได้สมาบัติ ๘ เข้าได้ เพราะท่านกล่าวไว้ (ในปฏิสัมภิทามรรค) ว่า "พระประกอบด้วยพละ ๒ และเพราะความระงับไปแห่งสังขาร ๓ ความรู้ทั่วใน (วสีภาวตา) ความเป็นผู้มีอำนาจ (คือเชี่ยวชาญสามารถเข้านิโรธได้ดังใจ) ด้วยญาณจริยา ๑๖ ด้วยสมาธิจริยา ๙ เป็นญาณในการเข้านิโรธสมาบัติ" ดังนี้ อันสัมปทา (คือสมาบัติ) อันนี้ ยกเว้น พระอนาคามี และพระขีณาสพทั้งหลาย ผู้ได้สมาบัติ ๘ แล้ว หามีแก่บุคคลเหล่าอื่นไม่ เพราะเหตุนั้น พระอนาคามีแลพระขีณาสพผู้ได้สมาบัติ ๗ นั้นเท่านั้นจึงเข้าได้ บุคคลเหล่าอื่นเข้าไม่ได้

มีปัญหาว่า "ก็ในคำบาลีนี้ พละ ๒ คืออะไรบ้าง สังขาร ๓ คืออะไรบ้าง ญาณจริยา ๑๖ คืออะไรบ้าง สมาธิจริยา ๙ คืออะไรบ้าง วสีภาวตา เป็นไฉน" ในปัญหานี้ คำแก้อะไรๆ ที่ข้าพเจ้าทั้งหลายจะต้องกล่าวหามีไม่ คำแก้ทั้งสิ้น (ต่อไป) นี้ ท่านได้กล่าวไว้ในนิเทศแห่งอุเทศนั่นแล้วละ ...