[เล่มที่ 35] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต เล่ม ๒ - หน้า 464
จตุตถปัณณาสก์
โยธาชีววรรคที่ ๔
๙. สัจฉิกิริยสูตร
ว่าด้วยธรรมที่ควรทําให้แจ้ง ๔ ประการ
อ่านหัวข้ออื่นๆ ... [เล่มที่ 35]
พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต เล่ม ๒ - หน้า 464
๙. สัจฉิกิริยสูตร
ว่าด้วยธรรมที่ควรทำให้แจ้ง ๔ ประการ
[๑๘๙] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรมที่ควรกระทำให้แจ้ง ๔ ประการนี้ ๔ ประการเป็นไฉน? ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรมที่ควรกระทำให้แจ้งด้วย กายก็มี ที่ควรกระทำให้แจ้งด้วยสติก็มี ที่ควรกระทำให้แจ้งด้วยจักษุก็มี ที่ควรกระทำให้แจ้งด้วยปัญญาก็มี ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ธรรมที่ควรกระทำให้แจ้งด้วยกายเป็นไฉน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วิโมกข์ ๘ ควรกระทำให้แจ้งด้วยกาย. ก็ธรรมที่ควรกระทำให้แจ้งด้วยสติเป็นไฉน? ปุพเพนิวาสควรกระทำให้แจ้งด้วยสติ. ก็ธรรมที่ควรกระทำให้แจ้งด้วยจักษุเป็นไฉน การจุติและอุปบัติของสัตว์ทั้งหลาย ควรกระทำให้แจ้งด้วยจักษุ. ก็ธรรมที่ควรกระทำให้แจ้งด้วยปัญญาเป็นไฉน? ความสิ้นอาสวะทั้งหลาย ควรกระทำให้แจ้งด้วยปัญญา.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ธรรมที่ควรกระทำให้แจ้ง ๔ ประการนี้แล.
จบสัจฉิกิริยสูตรที่ ๙
พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต เล่ม ๒ - หน้า 465
อรรถกถาสัจฉิกิริยสูตร
พึงทราบวินิจฉัยในสัจฉิกิริยสูตรที่ ๙ ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า กาเยน ได้แก่ ด้วยนามกาย. บทว่า สจฺฉิกรณียา ได้แก่ พึงทำให้ประจักษ์. บทว่า สติยา ได้แก่ ด้วยปุพเพนิวาสานุสติ. บทว่า จกฺขุนา คือด้วยทิพจักษุ. บทว่า ปญฺาย ความว่า วิปัสสนาปัญญา พึงทำให้แจ้งด้วยฌานปัญญา มรรคปัญญา พึงทำให้แจ้งด้วยวิปัสสนาปัญญา ผลปัญญา พึงทำให้แจ้งด้วยมรรคปัญญา ปัจจเวกขณปัญญา พึงทำให้แจ้งด้วยผลปัญญา. อธิบายว่า พึงบรรลุ. ส่วนพระอรหัตกล่าวคือความสิ้นอาสวะ ชื่อว่า พึงทำให้แจ้งด้วยปัจจเวกขณปัญญา.
จบอรรถกถาสัจฉิกิริยสูตรที่ ๙