ถ. เรื่องกายกับรูป บางคนก็ว่ารูปกาย นามกาย รูปธรรม นามธรรม อะไรอย่างนี้เป็นต้น คำว่ารูปกับกายที่เราเข้าใจกันผิดนี้ เป็นอันเดียวกันใช่ไหม

สุ. คำว่า กาย แปลว่า ประชุม นามกายเป็นการประชุมของนามธรรมหลายๆ อย่างที่เกิดร่วมกัน เพราะจะเกิดลำพังอย่างเดียวไม่ได้เลย ลักษณะของสังขารธรรมหมายความถึงสิ่งที่เกิดร่วมกันเป็นปัจจัยซึ่งกันและกัน ที่ว่าไม่มีสิ่งใดเลยที่จะเกิดขึ้นตามลำพังอย่างเดียวได้ จะต้องมีสิ่งอื่นเกิดร่วมด้วย ถึงแม้ว่าจะเป็นนามธรรม ก็ไม่ใช่เป็นจิตเท่านั้น หรือไม่ใช่เป็นแต่เพียงเจตสิกดวงเดียวประเภทเดียว ต้องมีเจตสิกหลายอย่างเกิดร่วมกันกับจิต เป็นปัจจัยซึ่งกันและกัน นั่นชื่อว่านามกาย

รูปก็เหมือนกัน ไม่มีรูปสักรูปเดียวซึ่งเกิดขึ้นตามลำพังลักษณะเดียว แต่จะต้องมีรูปเกิดพร้อมกันร่วมกันหลายๆ รูป อย่างมหาภูตรูป ๔ ก็ไม่เคยแยกกันเลย ทั้งดิน น้ำ ไฟ ลมก็ต้องเกิดร่วมกัน การที่ประชุมกันร่วมกันพร้อมกันอย่างนี้เป็นกาย เพราะฉะนั้น รูปก็เป็นรูปกาย

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 110