[เล่มที่ 47] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖ - หน้า 270

บุคคลไม่ทำให้แจ้งซึ่งธรรมแม้ ๒ อย่าง ด้วยปัญญาของตนแล้ว และไม่ใคร่ครวญเนื้อความแม้สักว่า คำว่า อนิจจัง คำว่า ทุกขัง และคำว่า อนัตตา ในสำนักของบุคคลผู้เป็นพหูสูตทั้งหลาย ไม่รู้อยู่เพราะความที่ตนไม่รู้ ได้ด้วยตนเอง และชื่อว่ายังข้ามความสงสัยไม่ได้ เพราะตนยังไม่ได้พิจารณาใคร่ครวญ และอาจเพื่อจะทำบุคคลอื่นให้เพ่งเล็ง คือให้เพ่งพินิจได้อย่างไร ดังนี้. ในข้อนี้ผู้ศึกษาพึงระลึกถึงสุตตบท มีอาทิอย่างนี้ว่า ดูก่อนจุนทะ ผู้นั้นแล ชื่อว่า บ่นเพ้ออยู่ด้วยตนเอง ดังนี้.

อ.คำปั่น: เมื่อได้ฟังก็เป็นประโยชน์เกื้อกูลอย่างยิ่งครับในจุดประสงค์ของการศึกษาธรรม แม้แต่ในเรื่องของการบ่นเพ้อธรรมครับ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ทรงแสดงไว้ครับ เมื่อวานก็ได้มีโอกาสได้เทียบเคียงกับพยัญชนะบาลี ซึ่งภาษาบาลีก็ตรงตัวเลย อิติวาทัพปโมกขะ อิติวาทัพปโมกขะ แปลจาดข้างหลังมาข้างหน้าครับ ปโมกขะ ก็คือการเปล่ง อิติ ก็คืออย่างนี้ วาทะ ก็คือคำพูดครับ โดยความก็คือว่า เปล่งซึ่งคำพูดว่า อย่างนี้ ว่า อย่างนี้ คือหมายความว่า ก็พูดไป พูดชื่อธรรม พูดเรื่องธรรมไป แต่ว่าไม่ได้น้อมมาเพื่อความเข้าใจในความเป็นจริงของธรรมเลย มีแต่กล่าวไปแต่ว่าไม่ได้เข้าใจอะไรเลย ซึ่งก็เป็นคำที่เตือนอย่างยิ่งครับ และเมื่อสักครู่ท่านอาจารย์ก็ได้เน้นย้ำให้เข้าใจถึงจุดประสงค์ของการศึกษาธรรม ก็คือเพื่อความเข้าใจธรรมครับ

กราบเท้าท่านอาจารย์ครับ ก็มีข้อความหนึ่งที่จะขอโอกาสกราบเรียนท่านว่า ก็มีการพูดกันอยู่เสมอว่า อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา อันนี้ คำทั้ง ๓ คำ ก็ได้ยินบ่อยๆ แล้วก็พูดบ่อยๆ ด้วย แต่ก็มีคำเตือนใน พระไตรปิฎก อรรถกถา ที่ท่านได้กล่าวเตือนไว้ใน สุตตนิบาต ธรรมสูตร ซึ่งก็ซึ่งก็อยู่ในส่วนของอรรถกถา ท่านก็ได้อธิบายไว้ว่า ไม่ใคร่ครวญเนื้อความ แม้สักว่า คำว่า อนิจจัง คำว่า ทุกขัง คำว่า อนัตตา ในสำนักของบุคคลผู้เป็นพหูสูตรทั้งหลาย ไม่รู้อยู่เพราะความที่ตนไม่รู้ได้ด้วยตนเอง และชื่อว่า ยังข้ามความสงสัยไม่ได้ เพราะตนยังไม่ได้พิจารณาใคร่ครวญ และอาจเพื่อจะทำบุคคลอื่นให้เพ่งเล็ง คือให้เพ่งพินิจได้อย่างไร ดังนี้ ในข้อนี้ผู้ศึกษาพึงระลึกถึงสุตบท คือบทแห่งธรรม มีอาทิอย่างนี้ว่า ดูก่อน จุนทะ ผู้นั้นแลชื่อว่า บ่นเพ้ออยู่ด้วยตนเอง ครับ

พอได้ยินคำว่า อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ก็มีการกล่าวไว้ด้วยครับ ก็กราบเท้าท่านอาจารย์ในความละเอียดที่จะค่อยๆ เข้าใจทั้ง ๓ คำนี้ที่ไม่เป็นการบ่นเพ้อด้วยตัวเองครับท่านอาจารย์ครับ

ท่านอาจารย์: เดี๋ยวนี้ อนิจจัง หรือเปล่า?

อ.คำปั่น: ถ้าตอบก็คือ ไม่เที่ยงครับ อนิจจังครับ

ท่านอาจารย์: บ่นเพ้อใช่ไหม ถึงคำว่า อนิจจัง?

อ.คำปั่น: ท่านอาจารย์เตือนดีมากเลยครับ ก็ตอบตามที่เรียนว่า ไม่เที่ยงครับ

ท่านอาจารย์: ลองตอบตามที่คุณคำปั่นอ่านทีละคำ จะได้สนทนาให้ละเอียด

อ.คำปั่น: ไม่ใคร่ครวญเนื้อความแม้สักว่า คำว่า อนิจจัง คำว่า ทุกขัง คำว่า อนัตตาครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น เดี๋ยวนี้ อนิจจัง แน่นอน ทุกขังแน่นอน อนัตตาแน่นอน เราก็พูดกันทุกวัน แต่อะไรเดี๋ยวนี้อนิจจัง เห็นไหม? เพื่อเข้าใจธรรม ทั้งหมด ขณะ ทุกขณะ เป็นธรรม เพื่อเข้าใจธรรม อนิจจังขณะนี้จนกระทั่งประจักษ์แจ้ง

แต่ถ้าเพียงพูดเฉยๆ ใครก็พูดได้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า สัพเพ สังขารา อนิจจัง เห็นไหมพูดตามได้ แต่เพื่อเข้าใจความเป็นอนัตตา จึงได้พูดถึงธรรมแต่ละหนึ่งๆ ด้วยความละเอียด ปรุงแต่งให้สามารถจะรู้ได้ว่า ขณะที่พูดมีความเข้าใจในความเป็นจริงของสิ่งนั้นระดับไหน ถ้าระดับที่สติกำลังเกิดประจักษ์แจ้งได้เลย ไม่ว่าขณะพูด หรือขณะไหน เพราะทุกขณะเป็นความจริง ซึ่งเป็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา

อ.คำปั่น: ครับ ตรงนี้ก็เป็นประโยชน์มากที่ท่านอาจารย์ได้กล่าวถึงว่า ก็เพื่อให้เข้าใจในความเป็นธรรมที่เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ซึ่งก็คือขณะนี้ครับ

เพราะฉะนั้น จากคำเตือนที่กล่าวไว้ในอรรถกถา ที่บอกว่า ไม่ใคร่ครวญ ก็คือเป็นการเตือนให้เป็นผู้ที่ใคร่ครวญ ก็คือเป็นการเตือนให้เป็นผู้ที่ใคร่ครวญจากคำที่ได้ฟังนั้นครับ

ท่านอาจารย์: ก็เริ่มเข้าใจแล้ว ไม่ใช่พูดเฉยๆ

อ.คำปั่น: ครับ ซึ่งก็เป็นคำที่ได้ยินได้ฟัง แต่ว่าวันนี้ท่านอาจารย์ได้กล่าวถึงความเป็นจริง แล้วก็เกื้อกูลอย่างยิ่งครับว่า ทั้ง ๓ คำนี้ก็เกื้อกูลให้ได้เข้าใจในความเป็นจริงของธรรมขณะนี้ แล้วก็ธรรมหลากหลาย มากมายเลยครับ

ท่านอาจารย์: คำต่อไปว่าอย่างไร?

อ.คำปั่น: ไม่ใคร่ครวญเนื้อความ แม้สักว่า คำว่า อนิจจัง คำว่า ทุกขัง คำว่าอนัตตา ในสำนักของบุคคล ผู้เป็นพหูสูตร ทั้งหลาย ไม่รู้อยู่เพราะความที่ตนไม่รู้ได้ด้วยตนเอง และชื่อว่า ยังข้ามความสงสัยไม่ได้ เพราะตนยังไม่ได้พิจารณาใคร่ครวญ และไม่อาจเพื่อจะทำบุคคลอื่นให้เพ่งเล็ง คือให้เพ่งพินิจได้อย่างไร ดังนี้ ในข้อนี้ผู้ศึกษาพึงระลึกถึงสุตบท มีอาทิอย่างนี้ว่า ดูก่อน จุนทะ ผู้นั้นแลชื่อว่า บ่นเพ้ออยู่ด้วยตัวเอง

ท่านอาจารย์: พูดที่ใด ก็ต้องบ่นเพ้อ ถ้าไม่เป็นอย่างที่เข้าใจใช่ไหม?

อ.คำปั่น: ใช่ครับ คำว่า บ่นเพ้อธรรม จึงเป็นคำเตือนที่ดีอย่างยิ่งครับ

ขอเชิญคลิกอ่านเพิ่มได้ที่ ...

บ่นเพ้อธรรมที่เรียนไม่ดี [มหาวิภังค์]

อนิจจัง เพราะอรรถว่า มีแล้วไม่มี

เป็นพหูสูต เป็นผู้ทรงธรรม [จตุกนิบาต]

ขอเชิญคลิกฟังได้ที่ ...

ความยากของการเจริญปัญญา

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ

กราบยินดีในกุศลจิตของ อ.คำปั่น ด้วยความเคารพค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ ด้วยความเคารพยิ่ง

ยินดีในกุศลจิตครับ