สำหรับสราคจิต ยังคงมีปัญหาอีกข้อหนึ่งว่า โลภมูลจิตนั้นเป็นอารมณ์ปัจจุบันหรือไม่ เพราะการเจริญสติปัฏฐานนั้นเป็นสติที่ระลึกลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏ สิ่งที่กำลังปรากฏที่เป็นของจริง จะปรากฏทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ สีที่กำลังปรากฏเป็นของจริงในขณะที่กำลังเห็นเดี๋ยวนี้ เสียงเป็นของจริงที่กำลังปรากฏในขณะที่ได้ยินเดี๋ยวนี้ ถ้ากลิ่นปรากฏ กลิ่นที่กำลังปรากฏเป็นของจริงที่กำลังปรากฏ รส โผฏฐัพพะ ธัมมารมณ์ที่กำลังคิดนึก สภาพที่คิดนึกก็เป็นของจริงที่กำลังคิด กำลังนึก กำลังสุข กำลังทุกข์ในขณะนั้น

เพราะฉะนั้น ผู้ที่เจริญสติปัฏฐานก็ทราบว่า การเจริญสติปัฏฐานนั้น สติระลึกตรงลักษณะที่ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ลักษณะของกลิ่นที่ปรากฏเป็นสภาพธรรมที่เป็นของจริงชนิดหนึ่งที่จะปรากฏเฉพาะทางจมูก ผู้ที่เจริญสติระลึกตรงลักษณะที่ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล เป็นแต่เพียงสภาพของกลิ่นที่กำลังปรากฏ หรือว่าเป็นสภาพของนามธรรมที่กำลังรู้กลิ่นในขณะนั้น สภาพที่รู้กลิ่นจะมีได้ก็เพราะมีกลิ่นเป็นปัจจัย สภาพที่รู้กลิ่นจึงเกิดขึ้นรู้กลิ่นในขณะนั้นได้

นี่ก็เป็นนามธรรมรูปธรรมแต่ละทาง นามธรรมใดที่กำลังปรากฏ รูปธรรมใดที่กำลังปรากฏ ไม่ว่าจะเป็นทางตา หรือทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจก็ตาม เป็นอารมณ์ปัจจุบัน เป็นสติปัฏฐาน เพราะเหตุว่ากำลังปรากฏเป็นปัจจุบัน สติจึงสามารถระลึกรู้ลักษณะที่ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ซึ่งเป็นลักษณะของนามธรรมนั้นๆ รูปธรรมนั้นๆ ในขณะนั้นได้

เพราะฉะนั้น จะสงสัยไหมว่าโลภมูลจิตเป็นอารมณ์ปัจจุบันหรือไม่ โลภมูลจิตเกิดดับสืบต่อกันปรากฏให้รู้ได้ สติสามารถระลึกรู้ลักษณะของโลภมูลจิต หรือว่าการเห็น ลักษณะของการเห็นเป็นนามธรรมชนิดหนึ่งซึ่งเห็นเท่านั้น ไม่ใช่มรรคมีองค์ ๘ สติเกิดร่วมกับจักขุวิญญาณที่เห็นไม่ได้ แต่สติสามารถจะระลึกรู้ลักษณะของนามธรรมที่กำลังเห็นในขณะนี้ว่าเป็นนามธรรม

อารมณ์ปัจจุบัน หมายความถึงสิ่งที่กำลังปรากฏให้รู้ได้

เพราะฉะนั้น การเห็นก็เป็นปัจจุบันอารมณ์ เป็นปัจจุบันธรรมสำหรับสติที่จะระลึกรู้

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 138