เพราะไม่มีเบญจขันธ์เหลืออยู่ [อนุปาทิเสสะ]
โดย เมตตา 15 ธ.ค. 2552
หัวข้อหมายเลข 14703
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย จูฬนิทเทส เล่ม ๖ - หน้าที่ 46 บทว่า อรหโต ได้แก่ พระขีณาสพ ได้ชื่อว่าพระอรหันต์ เพราะเป็นผู้ไกลจากกิเลสทั้งหลาย. บทว่า อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยาด้วยนิพพานธาตุอันเป็นอนุปาทิเสส คือ นิพพานธาตุมี ๒ อย่าง เป็นอุปาทิเสสนิพพานและอนุปาทิเสสนิพพาน. ในบทนั้นชื่อว่า อุปาทิ เพราะยึดมั่น คือ ยึดถือมั่นว่า เรา ของเรา.บทนี้เป็นชื่อของขันธ์ ๕. อุปาทิอันเหลือชื่อว่า อุปาทิเสสะ. ชื่อว่า สอุ-ปาทิเสสะ เพราะเป็นไปกับด้วยเบญจขันธ์ที่เหลืออยู่. ชื่อว่า อนุปาทิ-เสสะ เพราะไม่มีเบญจขันธ์เหลืออยู่. อนุปาทิเสสะนี้. ด้วยนิพพานธาตุอันเป็นอนุปาทิเสสะนั้น. บทว่า นิพฺพายนฺตสฺส ได้แก่ ดับ คือ เป็นไปไม่ได้ เหมือนไฟหมดเชื้อฉะนั้น. บทว่า จริมวิญฺญาณสฺส นิโรเธนเพราะดับวิญญาณดวงสุดท้าย คือเพราะดับลมหายใจเข้าออกในเบญจขันธ์นี้.