ดูกร อานนท์ เรื่องเคยมีมาแล้วในประเทศนี้ มีนิคมชื่อเวภฬิคะ เป็นนิคมมั่งคั่งและเจริญ มีคนมาก มีมนุษย์หนาแน่น ดูกร อานนท์ พระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงอาศัยเวภฬิคนิคมอยู่ ได้ยินว่า ที่นี่เป็นพระอารามของพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ยินว่า พระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ประทับนั่งตรัสสอนภิกษุสงฆ์ที่นี่ และในเวภฬิคนิคม มีช่างหม้อชื่อฆฏิการะ เป็นอุปัฏฐากของพระผู้มีพระภาคพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นอุปัฏฐากผู้เลิศ มีมานพชื่อโชติปาละเป็นสหายของช่างหม้อ ชื่อฆฏิการะ เป็นสหายที่รัก

ครั้งนั้น ฆฏิการะช่างหม้อ เรียกโชติปาลมานพมาว่า มาเถิดเพื่อนโชติปาละ เราจักเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะว่าการที่เราได้เห็นพระผู้มีพระภาคผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น สมมติกันว่าเป็นความดี

เป็นเพื่อนที่ดี ชักชวนสหายให้ไปเฝ้าพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า และในครั้งนั้น โชติปาลมานพก็คือพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระสมณโคดมนี้เอง

ในครั้งนั้น พระองค์มีสหายชื่อฆฏิการะ เป็นช่างหม้อ ซึ่งเป็นกัลยาณมิตร เป็นสหายที่ดี ชักชวนให้ไปหาพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระนามว่ากัสสปะ ซึ่งในครั้งนั้น โชติปาลมานพผู้เป็นพระผู้มีพระภาคในครั้งนี้จะมีความคิด จะมีความเห็นอย่างไร

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า

ดูกร อานนท์ เมื่อฆฏิการะช่างหม้อกล่าวอย่างนี้แล้ว โชติปาลมานพได้กล่าวว่า อย่าเลยเพื่อนฆฏิการะ จะมีประโยชน์อะไรด้วยพระสมณะศีรษะโล้นนั้นที่เราเห็นแล้วแล่า

ดูกร อานนท์ แม้ครั้งที่ ๒ ฆฏิการะช่างหม้อ ก็ได้กล่าวกะโชติปาลมานพว่ามาเถิดเพื่อนโชติปาละ เราจักเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะว่าการที่เราได้เห็นพระผู้มีพระภาคผู้เป็น พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น สมมติกันว่าเป็นความดี

แม้ครั้งที่ ๒ แม้ครั้งที่ ๓ โชติปาลมานพ ก็กล่าวว่า อย่าเลยเพื่อนฆฏิการะ จะมีประโยชน์อะไรด้วยพระสมณะศีรษะโล้นนั้นที่เราเห็นแล้วเล่า

ฆฏิการะมานพก็ไม่ท้อถอย กล่าวกับโชติปาลมานพว่า

เพื่อนโชติปาละ ถ้าอย่างนั้น เรามาถือเอาเครื่องสำหรับสีตัวเมื่อเวลาอาบน้ำ ไปแม่น้ำเพื่ออาบน้ำกันเถิด

โชติปาลมานพรับคำฆฏิการะช่างหม้อแล้ว ซึ่งพระผู้มีพระภาคได้ตรัสเล่าแก่ท่านพระอานนท์ต่อไป มีข้อความว่า

ดูกรอานนท์ ลำดับนั้น ฆฏิการะช่างหม้อและโชติปาลมานพได้ถือเอาเครื่องสำหรับสีตัวเมื่อเวลาอาบน้ำ ไปยังแม่น้ำเพื่ออาบน้ำ ครั้งนั้นแล ฆฏิการะช่างหม้อ ได้เรียกโชติปาลมานพมากล่าวว่า เพื่อนโชติปาละ นี่ก็ไม่ไกลพระอารามของพระผู้มี-พระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า มาเถิดเพื่อน โชติปาละ เราจักเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะว่าการที่เราได้เห็นพระผู้มีพระภาคผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัม-พุทธเจ้านั้น สมมติกันว่าเป็นความดี

ถึงแม้ว่าฆฏิการะช่างหม้อจะกล่าวอย่างนี้ถึง ๓ ครั้ง โชติปาลมานพก็ได้กล่าวกะฆฏิการะช่างหม้อว่า อย่าเลยเพื่อนฆฏิการะ จะมีประโยชน์อะไรด้วยพระสมณะศีรษะโล้นที่เราเห็นแล้วเล่า

ชวนยากไหม ชักชวนที่จะไปเฝ้าพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านี้ชวนยากเหลือเกิน แม้บุคคลนั้นจะได้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระสมณโคดม แต่ว่าในครั้งโน้น ยังไม่พร้อมที่จะไปเฝ้าพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระกัสสปะ พระผู้มีพระภาค ตรัสเล่าให้ท่านพระอานนท์ฟังต่อไปว่า

ดูกร อานนท์ ลำดับนั้น ฆฏิการะช่างหม้อได้จับโชติปาลมานพที่ชายพก แล้ว กล่าวว่า เพื่อนโชติปาละ นี้ก็ไม่ไกลอารามของพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า มาเถิดเพื่อนโชติปาละ เราจักเข้าไปเฝ้าพระผู้มี-พระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะว่าการที่เราได้เห็นพระผู้มีพระภาคผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น สมมติกันว่าเป็นความดี

ลำดับนั้น โชติปาลมานพ ให้ฆฏิการะช่างหม้อปล่อยชายพก แล้วกล่าวว่า อย่าเลยเพื่อนฆฏิการะ จะมีประโยชน์อะไรด้วยพระสมณะศีรษะโล้นที่เราเห็นแล้วเล่า

ยังไม่ยอมไปอีก เพราะฉะนั้น ก็ควรจะเป็นเหตุการณ์ที่เมื่อพระองค์ได้เสด็จจาริกมาถึงโกศลชนบทนั้น จึงได้ทรงแย้มพระสรวลเมื่อนึกถึงเมื่อครั้งที่พระองค์เองเป็นโชติปาลมานพ พระผู้มีพระภาคตรัสเล่าให้ท่านพระอานนท์ฟังต่อไปว่า

ดูกร อานนท์ ลำดับนั้น ฆฏิการะช่างหม้อจับโชติปาละผู้อาบน้ำดำเกล้าที่ผม แล้วกล่าวว่า เพื่อนโชติปาละ นี้ไม่ไกลพระอารามของพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า มาเถิดเพื่อนโชติปาละ เราจักเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะว่าการที่เราได้เห็นพระผู้มีพระภาคผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น สมมติกันว่าเป็นความดี

ครั้งนั้น โชติปาลมานพมีความคิดว่า น่าอัศจรรย์หนอท่าน ไม่เคยมีมาหนอท่าน ที่ฆฏิการะช่างหม้อผู้มีชาติต่ำ มาจับที่ผมของเราผู้อาบน้ำดำเกล้า แล้วการที่เราจะไปนี้ เห็นจะไม่เป็นการไปเล็กน้อยหนอ ดังนี้แล้วได้กล่าวกะฆฏิการะช่างหม้อว่า

เพื่อนฆฏิการะ การที่เพื่อนทำความพยายามตั้งแต่ชักชวนด้วยวาจา จับที่ชายพก จนล่วงเลยถึงจับถึงผมนั้น ก็เพื่อจะชวนกันให้ไปในสำนักพระผู้มีพระภาคพระนามว่า กัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น เท่านั้นเองหรือ ฆฏิการะช่างหม้อก็ได้กล่าวตอบว่า เท่านั้นเองเพื่อนโชติปาละ จริงเช่นนั้นเพื่อน ก็การที่เราได้เห็นพระผู้มี-พระภาคผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้านั้นเป็นความดี ซึ่งโชติปาลมานพก็กล่าวว่า เพื่อนฆฏิการะ ถ้าอย่างนั้นจงปล่อยเถิด เราจักไป

พระผู้มีพระภาคตรัสเล่าให้ท่านพระอานนท์ฟัง มีข้อความต่อไปว่า

ดูกร อานนท์ ครั้งนั้น ฆฏิการะช่างหม้อ และโชติปาลมานพได้เข้าไปเฝ้า พระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าถึงที่ประทับ แล้วฆฏิการะช่างหม้อถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง

ส่วนโชติปาลมานพ ได้ปราศรัยกับพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ครั้นผ่านการปราศัยพอให้ระลึกถึงกันไปแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง

ฆฏิการะช่างหม้อนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้ว ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ นี่โชติปาลมานพ เป็นสหายที่รักของข้าพระพุทธเจ้า ขอพระผู้มีพระภาคโปรดทรงแสดงธรรมแก่โชติปาลมานพนี้เถิด

พระผู้มีพระภาคตรัสเล่าให้ท่านพระอานนท์ฟังต่อไป มีข้อความว่า

ดูกร อานนท์ ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็น พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงยังฆฏิการะช่างหม้อและโชติปาลมานพให้เห็นชัด ให้สมาทาน ให้อาจหาญ ให้ร่าเริง ด้วยธัมมีกถา

ลำดับนั้น ฆฏิการะช่างหม้อและโชติปาลมานพอันพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าให้เห็นชัด ให้สมาทาน ให้อาจหาญ ให้ร่าเริงด้วยธรรมีกถา เพลิดเพลินชื่นชมพระภาษิตของพระผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า แล้วลุกจากอาสนะ ถวายอภิวาทพระ ผู้มีพระภาคทรงพระนามว่ากัสสปะผู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ทำประทักษิณ แล้วหลีกไป

ได้ฟังธรรม ได้แสดงความเคารพอย่างสูงด้วยการทำประทักษิณ และหลีกไป

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 188