ถ. อาจารย์เคยบรรยายว่า เห็นนิดหนึ่ง ได้ยินเพียงนิดหนึ่ง ถ้าจะได้ยินนานๆ และเห็นนานๆ ได้ไหม

สุ. กำลังเห็นด้วย ได้ยินด้วย ทางละนิดใช่ไหม หรือทางละนานๆ เพราะเหตุว่าจิตจะต้องเกิดขึ้นเพียงขณะเดียว เพียงดวงเดียว จะเกิดซ้อนกัน ๒ ดวง ๓ ดวงไม่ได้ ๒ ประเภท ๓ ประเภท ๓ ขณะ ๔ ขณะพร้อมๆ กัน ไม่ได้เลย

ที่ใช้คำว่า “ดวง” เพื่อแสดงให้เห็นว่า จิตชนิดหนึ่งเกิดขึ้นแล้วต้องดับไปเสียก่อน จิตอีกชนิดหนึ่งจึงจะเกิดต่อได้ อย่างเช่น จิตที่เห็นเป็นสภาพรู้ทางตา จะได้ยินด้วยตาไม่ได้ ได้ยินเป็นนามธรรมอีกชนิดหนึ่งที่อาศัยโสตปสาทจึงเกิดได้ยิน คือ รู้เสียงที่กระทบโสตปสาท จิตได้ยินเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยอย่างหนึ่ง จิตเห็นเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยอย่างหนึ่ง ตาไม่ใช่หู เห็นไม่ใช่ได้ยิน เป็นนามธรรมแต่ละชนิด

เพราะฉะนั้น ที่ได้ยินเกิดขึ้น จิตเห็นต้องดับไปก่อน จิตได้ยินจึงจะเกิดขึ้นได้ ทางละนิด ใช่ หรือไม่ใช่

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 181