ปัญหาที่ว่า ธาตุมนสิการบรรพ ซึ่งเป็นบรรพหนึ่งในการเจริญกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน ก็ระลึกรู้ธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม ที่กาย ทำไมจึงไม่มีธาตุมนสิการบรรพเพียงบรรพเดียว ทำไมจึงต้องมีอานาปานบรรพ มีอิริยาบถบรรพ มีสัมปชัญญบรรพ มีปฏิกูลมนสิการบรรพด้วย

เพราะเหตุว่า ขณะนี้มีท่านผู้ใดบ้างที่ไม่รู้ลักษณะที่เย็น ไม่รู้ลักษณะที่ร้อน ไม่รู้ลักษณะที่อ่อน ที่แข็ง ที่ตึง ที่ไหว ก็ไม่มี แต่แม้กระนั้นก็ยังคงเป็นตัวท่านอยู่นั่นเอง ถ้าสติไม่ระลึกเนืองๆ บ่อยๆ จนกระทั่งชิน รู้ชัดในความเกิดขึ้น ในความดับไปของสภาพธรรมซึ่งอ่อน ซึ่งแข็ง ซึ่งเย็น ซึ่งร้อน ซึ่งตึง ซึ่งไหว นั่นเอง

เพราะฉะนั้น ถึงแม้ว่าจะมีลักษณะของธาตุที่ทุกท่านระลึกรู้ได้ แต่ทั้งๆ ที่รู้ เพราะเคยยึดถือสภาพธรรมนั้นๆ ว่าเป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตนมาเนิ่นนาน จึงต้องพิจารณาเพื่อจะได้รู้ชัดว่า สภาวะลักษณะนั้นไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน

ท่านผู้ฟังจะตรวจสอบข้อความนี้ได้ใน มูลปริยายสูตร ซึ่งปุถุชนก็รู้ในสภาพที่อ่อน ที่แข็ง ที่เย็น ที่ร้อน ที่ตึง ที่ไหว แต่มีความยึดถือว่าเป็นเรา เพราะฉะนั้น จึงต้องพิจารณาเนืองๆ บ่อยๆ จนกว่าปัญญาจะรู้ชัดว่าสภาพนั้นไม่ใช่เรา ไม่ใช่ตัวตน

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 172