นัตถิ สันติ ปรมัง สุขัง มีความหมายอย่างไร

ขอเชิญอ่านข้อความโดยตรงจากพระไตรปิฎก

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓

นตฺถิ ราคสโน อคฺคิ นตฺถิ โทสสโม กลิ นตฺถิ ขนฺธาทิสา ทุกฺขา นตฺถิ สนฺติปรํ สุขํ.

" ไฟเสมอด้วยราคะ ย่อมไม่มี, โทษเสมอด้วย โทสะ ย่อมไม่มี, ทุกข์ทั้งหลายเสมอด้วยขันธ์ ย่อมไม่มี, สุขอื่นจากความสงบ ย่อมไม่มี."

แก้อรรถ

บรรดาบทเหล่านั้น สองบทว่า นตฺถิ ราคสโม ความว่า ชื่อว่าไฟอื่นเสมอด้วยราคะ ซึ่งสามารถเพื่อจะไม่แสดงควัน เปลวหรือถ่าน ไหม้ในภายในเท่านั้น แล้วจึงกระทำกองเถ้า ย่อมไม่มี. บทว่า กลิ ความว่า แม้โทษ เสมอด้วยโทสะ ย่อมไม่มี. บทว่า ขนฺธสมา ได้แก่ เสมอด้วยขันธ์ทั้งหลาย. อธิบายว่า ชื่อว่าทุกข์อย่างอื่น เหมือนอย่างขันธ์ทั้งหลายที่บุคคลบริหารอยู่เป็นทุกข์ ย่อมไม่มี. สองบทว่า สนฺติปรํ สุขํ ความว่า แม้สุขอื่นยิ่งกว่าพระนิพพานย่อมไม่มี. อธิบายว่า ความจริง สุขอย่างอื่นก็เป็นสุขเหมือนกัน แต่พระนิพพานเป็นบรมสุข.

พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ เล่ม ๒ ภาค ๑ - หน้าที่ 486

ข้อความตอนหนึ่งจากมาคัณฑิยสูตร

ดูก่อนมาคัณฑิยะ พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ ได้ตรัสพระคาถาไว้ว่า ความไม่มีโรคเป็นลาภอย่างยิ่ง นิพพาน เป็นสุขอย่างยิ่ง บรรดาทางทั้งหลายอันให้ ถึงอมตธรรม ทางมีองค์แปดเป็นทางเกษม.

คำอธิบายจากอรรถกถา

สุขเกิดแต่ฌานก็ดี สุขเถิดแต่มรรคก็ดี สุขเกิดแต่ผลก็ดี อย่างใดอย่างหนึ่งมีอยู่ บรรดาสุขเหล่านั้น นิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง. สุขยิ่งกว่านิพพานนั้นไม่มี เพราะเหตุนั้น นิพพานจึงเป็นสุขอย่างยิ่ง.

บทว่า อฏงฺคิโก จ มคฺคานํ บรรดาทางทั้งหลายอันให้ถึงอมตธรรมด้วยการไปอันเป็นส่วนเบื้องต้น สู่มรรคอันเป็นส่วนเบื้องต้นทั้งหลาย มรรคมีองค์ ๘ เป็นทางอันเกษม. ทางอื่นเกษมยิ่งกว่ามรรคมีองค์ ๘ นั้นไม่มี.

อีกอย่างหนึ่ง บทว่า เขมํ ก็ดี บทว่า อมตํ ก็ดีในบทว่า เขมํ อมตํ นี้ เป็นชื่อของนิพพานนั่นเอง.

นตฺถิ สนฺติปรํ สุขํ.

สุขอื่นจากความสงบ ย่อมไม่มี

แม้สุขอื่นยิ่งกว่าพระนิพพาน ย่อมไม่มี.

พระนิพพานเป็นบรมสุข.

เพราะหลุดพ้นจากความบีบคั้นของทุกข์ทั้งหลายในสังสารวัฏฏ์

นิพพานเป็นสุข เพราะ ..ไม่เกิด ไม่แก่ ไม่เจ็บ ไม่ตาย ไม่มีเวทนา ไม่เกิดดับ ไม่มีขันธ์ทั้ง ๕

อนุโมทนาครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

ยินดีในกุศลจิตค่ะ