1. ช่างต่อเติม เทยาฆ่าปลวกไว้รอบๆ แล้วต่อมาอีก 2 -3 ชั่วโมง ปลวกเดินมาโดนสารเคมีแล้วตาย แต่ขณะนั้นช่างต่อเติมไม่รู้ ไม่เห็นการตายของปลวกนั้น อย่างนี้เป็นปาณาติบาตหรือไม่?

2. วางยาฆ่าแมลงไว้มุมหนึ่งของบ้าน เก็บไว้เฉยๆ ไม่ได้นำออกมาใช้ แล้วเผอิญว่ามีแมลงเข้าไปใกล้ๆ ขวดสารเคมี แล้วมีเหตุให้แมลงหรือสัตว์นั้นต้องตาย อย่างนี้เป็นปาณาติบาตหรือไม่?

3. หมอรักษาคนไข้ ลืมเครื่องมือแพทย์ไว้ในท้องคนไข้ คนไข้รอดชีวิตหลังผ่าตัด จากนั้นไม่นานคนไข้ก็ตายเพราะอุปกรณ์ในท้องนั้น อย่างนี้เรียกว่าปาณาติบาตหรือไม่?

4. พูดแล้วอีกฝ่ายหนึ่งไม่สบายใจ คิดมาก จนถึงขนาดฆ่าตัวตายด้วยความเครียด อย่างนี้เป็ปาณาติบาตหรือไม่?

5. จุลินทรีย์ แบคทีเรีย เป็นสิ่งมีชีวิตหรือไม่ การฆ่าเชื้อเหล่านี้จัดเป็นปาณาติบาตหรือไม่?

ใคร่ขอความกระจ่างด้วยครับ

[เล่มที่ 75] พระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณี เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 287

องค์ของปาณาติบาตนั้น มี ๕ อย่าง คือ

๑. ปาโณ สัตว์มีชีวิต

๒. ปาณสัญญิตา รู้ว่าสัตว์มีชีวิต

๓. วธกจิตตัง มีจิตคิดฆ่า

๔. อุปักกโม มีความพยายาม

๕. เตนมรณัง สัตว์ตายด้วยความพยายามนั้น

จุลินทรีย์ แบคทีเรีย เป็นสิ่งมีชีวิตหรือไม่ การฆ่าเชื้อเหล่านี้ จัดเป็นปาณาติบาตหรือไม่?

ในทางวิทยาศาสตร์จัดจุลินทรีย์เป็นสิ่งมีชีวิต จุลินทรีย์บางชนิดเป็นสัตว์ที่มีขนาดเล็กมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า จุลินทรีย์ส่วนใหญ่ เช่น แบคทีเรีย โปรโตซัว รา ยีสต์และไวรัส ไม่จัดเป็นสัตว์ สำหรับพืชหรือ ต้นไม้ นักวิทยาศาสตร์ก็จัดว่าเป็นสิ่งมีชีวิต ในทางพระพุทธศาสนาสัตว์มีทั้งรูปและนาม คือ มีใจครอง สิ่งอื่นๆ นอกจากสัตว์แล้ว ไม่มีใจครอง มีแต่รูปซึ่งเกิดจากอุตุเป็นสมุฏฐาน ไม่ได้เกิดจากกรรมเป็นสมุฏฐาน

๑. - ๔ . ถ้ามีเจตนาฆ่าเป็นปาณาติบาต ถ้าไม่มีเจตนาฆ่าไม่เป็นปาณาติบาต

๕. ตามหลักพระธรรมคำสอน จุลินทรีย์ แบคทีเรีย ไม่ใช่ประเภทสัตว์มีชีวิต

คนที่ฆ่าสัตว์ตายไปก็ตกนรก ภายหลังมาเกิดเป็นมนุษย์ก็อายุสั้น ไม่ถูกเขาฆ่า ก็ฆ่าตัวตาย เป็นต้น

ขออนุโมทนาครับ