ถาม การที่อาจารย์กล่าวว่า การปฏิบัติสัมมาสมาธิถึงขั้นฌานจิต เป็นเรื่องยากสำหรับปัญญาของมนุษย์ในปัจจุบัน กระผมขอแสดงความคิดเห็นคัดค้านครับ เพราะว่ากระผมได้พบกับครูอาจารย์ที่สอนแนวกสิณ และก็มีผู้ที่ปฏิบัติสำเร็จขั้นฌานจิตมากมาย ทุกระดับอายุ นั่นหมายถึง การที่เป็นผู้เคยปฏิบัติมาอย่างมากในอดีตและก็ใช้เวลาในการปฏิบัติต่างๆ กัน เช่น บางคนใช้เวลา ๑ วัน จนถึง ๒๐ ปีก็มี (ฝึกโดยใช้กสิณที่เคยฝึกในอดีตมาเป็นพื้นฐาน) เรื่องนี้เป็นเรื่องจริงและพิสูจน์ได้จริงนะครับ เพราะกระผมศึกษาเรื่องสัมมาสมาธิมามาก และพิสูจน์แล้วว่าเป็นจริง มิได้เข้าใจกันไปเอง (สามารถพิสูจน์ได้ที่สถานปฏิบัติธรรมแห่งนั้น) และอาจารย์ท่านนี้ก็เป็นผู้ศึกษาอภิธรรมมามากเช่นกัน หลังจากฝึกถึงขั้นฌานจิตแล้ว ก็ให้ศึกษาในสิ่งที่ยังไม่รู้ไม่เห็น เช่น นรก สวรรค์ และผู้ที่อยากหลุดพ้น ท่านก็จะสอนให้เจริญสติปัฏฐานต่อไป (ท่านกล่าวว่า การเจริญวิปัสสนาเลยนั้นกระทำได้ยากเพราะ มนุษย์มีกรรมมาก เจริญสัมมาสมาธิถึงขั้นฌานจิตจะเกิดเป็นบารมีมากและลดกรรมได้มากจนกรรมเบาบางจึงจะสามารถวิปัสสนา แล้วสำเร็จได้เร็วโดยไม่มีกรรมมาคอยขัดขวาง อันนี้กระผมได้พบด้วยตนเองในสถานที่แห่งนี้นะครับ ก็เลยอยากทราบความเห็นของอาจารย์ต่อเรื่องนี้

ตอบ ควรศึกษาตามพระไตรปิฎกและอรรถกถาและคัมภีร์ต่างๆ เช่น วิสุทธิมรรค เป็นต้น ว่าที่ถูกต้องควรเป็นเช่นไร

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระธรรมเป็นธรรมที่ทรงตรัสไว้ดีแล้ว ข้าพเจ้าขอน้อมนมัสการพระธรรมนั้นด้วยเศียรเกล้า ด้วยการศึกษาตาม พระไตรปิฎก อรรถกถา และคัมภีร์ต่างๆ อันเป็นแนวทางที่ถูกต้องและตรงที่สุด เพราะเป็นคำสอนของพระผู้มีพระภาคฯ มิใช่ยึดถือตามแนวทางนานาจารย์ทั้งหลายครับ....

ขอบคุณ และขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาค่ะ