อกุศลธรรมเมื่อเกิดขึ้นซึ่งก็รู้อยู่แต่ไม่สามารถข่มใจที่จะละได้ ที่รู้อย่างนั้นเป็นสติหรือไม่หรือว่าเป็นสติแต่ขาดปัญญา ท่านอาจารย์ช่วยกรุณาอธิบายในลักษณะด้วย

ควรทราบว่าอกุศลธรรมคือ โลภะ โทสะ โมหะ เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย วิถีจิตทางมโนทวารย่อมรู้อกุศลธรรมเหล่านั้นได้ ว่าเป็นอกุศล แต่จิตที่รู้อกุศลนั้นมีหลายประเภทคือ อกุศลก็รู้อกุศลได้ กุศลก็รู้อกุศลได้ ถ้าเป็นอกุศลรู้อกุศล เช่นเราเกิดโลภะ เราโกรธ เราฟุ้งซ่าน เป็นต้น เป็นตัวเราที่รู้ และ ยึดว่าโลภะ โทสะ เป็นเรา ไม่ได้รู้ตามเป็นจริง ส่วนกุศลรู้อกุศลย่อมมีหลายระดับ รู้โดยสติสัมปชัญญะขั้นสมถภาวนาก็มี รู้ด้วยสติสัมปชัญญะขั้นสติปัฏฐานก็มี ขั้นวิปัสสนาญาณก็มี จริงๆ แล้วขณะที่สติเกิดขึ้น ขณะนั้นละอกุศลธรรมชั่วขณะ หลังจากนั้นอกุศลเกิดสลับต่ออีกมากมาย ดังนั้น การค่อยๆ รู้ และเข้าใจสิ่งที่ปรากฏว่าเป็นเพียงสภาพธรรมอย่างหนึ่ง จึงเป็นการอบรมปัญญาเพื่อการรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง

พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 339

ในบุคคล ๔ จำพวกนั้น บุคคลใดมีอังคณกิเลส แต่ไม่รู้ตามเป็นจริงว่า เรามีอังคณกิเลสในภายใน บุคคล ๒ จำพวกที่มีอังคณกิเลสเหมือนกันนี้ บุคคลนี้ บัณฑิตกล่าวว่า เป็นบุรุษเลวทราม. ในบุคคล ๔ จำพวกนั้น บุคคลใดมีอังคณกิเลส รู้ตามเป็นจริงว่า เรามีอังคณกิเลสในภายใน บุคคล ๒ จำพวกที่มีอังคณกิเลสเหมือนกันนี้ บุคคลนี้บัณฑิตกล่าวว่า เป็นบุรุษประเสริฐ.

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

สติเป็นธรรมฝ่ายดี ขณะใดที่เป็นกุศล ขณะนั้นมีสติเกิดร่วมด้วย ขณะนี้ ถ้าถามว่าเห็นไหม ก็ตอบว่าเห็น เป็นกุศลหรือเปล่า เป็นสติหรือเปล่า คนที่ไม่ศึกษาธรรมหรือไม่เข้าใจธรรมก็ตอบได้ ว่าขณะนี้ก็เห็น ถ้าถามว่าเห็นไหม แต่ไม่ได้มีปัญญารู้ว่า เห็นเป็นธรรมอย่างหนึ่ง จึงไม่เป็นสติและไม่เป็นกุศล ถ้ากำลังโกรธ ถามว่าตอนนี้โกรธใช่ไหม คนที่ไม่ศึกษาธรรม ก็บอกว่าโกรธเพราะเขารู้ว่า เขาไม่สบายใจ ขุ่นใจ แค่นี้เป็นสติหรือเป็นกุศลหรือยัง ไม่ครับ เพราะขณะนั้น เป็นเราที่รู้หรือเป็นจิตที่เป็นอกุศลรู้ว่าเราโกรธก็ได้ แต่ขณะใดเมื่อรู้ว่าโกรธ แล้วเห็นโทษของความโกรธ ขณะนั้นเป็นสติที่เห็นโทษเป็นกุศล แต่สติก็มีหลายระดับ เช่น ขั้นทาน ศีล สมถและวิปัสสนา ขณะใดที่รู้ว่าโกรธ ว่าเป็นธรรม ไม่ใช่คิดนึกแต่รู้ลักษณะของอกุศลที่เกิดในขณะนั้นว่าเป็นธรรมอย่างหนึ่งเป็นสติขั้นวิปัสสนา (สติปัฏฐาน) จึงมีปัญญาเกิดร่วมด้วยครับ แต่เป็นปัญญาระดับการเจริญวิปัสสนาครับ

ขออุทิศกุศลให้สรรพสัตว์

ราคะ แปลว่าอะไร และมักมีการเขียนว่า ราคะ โทสะ โมหะ แทน โลภะ โทสะ โมหะช่วยกรุณาอธิบายด้วยครับ

อนุโมทนาด้วยค่ะ เรียนถามความหมายของ อังคณกิเลส ด้วยค่ะ

ขอเชิญคลิกอ่านที่นี่

ความหมายของอังคณกิเลส (อนังคณสูตร)

กราบขอบพระคุณในความกรุณาค่ะ

สาธุ

ยินดีในกุศลจิตค่ะ