รูปาวจรจิต เป็นจิตระดับสูงกว่ากามาวจรจิต เป็นจิตที่ได้อบรมเจริญขึ้นจนพ้นจากกามอารมณ์ โดยอาศัยการอบรมเจริญกามาวจรกุศลจิตจนสงบมั่นคงขึ้นเป็นสมถภาวนา เมื่อกามาวจรกุศลจิตสงบมั่นคงขึ้น เป็นสมาธิขั้นต่างๆ จนจิตแนบแน่นในอารมณ์เป็นอัปปนาสมาธิขณะใด ขณะนั้นก็เป็นรูปาวจรกุศลจิต (รูปฌานกุศลจิต) พ้นจากสภาพของกามาวจรจิต

รูปาวจรกุศลจิต ๕ ดวง

วิตกฺกวิจารปีติสุเขกคฺคตาสหิต ปฐมชฺฌานกุสลจิตฺต 

ปฐมฌานกุศลจิต มีองค์ ๕ คือ วิตก วิจาร ปีติ สุข เอกัคคตา

วิจารปีติสุเขกคฺคตาสหิต ทุติยชฺฌานกุสลจิตฺต 

ทุติยฌานกุศลจิต มีองค์ ๔ คือ วิจาร ปีติ สุข เอกัคคตา

ปีติสุเขกคฺคตาสหิต ตติยชฺฌานกุสลจิตฺต 

ตติยฌานกุศลจิต มีองค์ ๓ คือ ปีติ สุข เอกัคคตา

สุเขกคฺคตาสหิต จตุตฺถชฺฌานกุสลจิตฺต 

จตุตถฌานกุศลจิต มีองค์ ๒ คือ สุข เอกัคคตา

อุเปกฺเขกคฺคตาสหิต ปญฺจมชฺฌานกุสลจิตฺต 

ปัญจมฌานกุศลจิต มีองค์ ๒ คือ อุเบกขา เอกัคคตา

ฌานจิตขั้นสูงขึ้นๆ นั้น ละองค์ของฌานไปตามลำดับโดยนัยของรูปฌาน ๔ นั้นไม่มี ทุติยฌาน ตติยฌาน จิตจึงเป็นทุติยฌาน จตุตถฌานจิตจึงเป็นตติยฌาน และปัญจมฌานจิตจึงเป็นจตุตถฌาน ทั้งนี้เพราะบางบุคคลสามารถละวิตกและวิจารได้พร้อมกัน

ดาวน์โหลดหนังสือ --> ปรมัตถธรรมสังเขป

สาธุ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ