สุ. ก่อนอื่นต้องเข้าใจว่า ปัญญาที่จะประจักษ์แจ้งทุกขอริยสัจจะนั้นคือรู้อะไร เพราะเหตุว่าอริยสัจจธรรมมี ๔ อริยสัจจ์ที่ ๑ คือ ทุกขอริยสัจจะ ได้แก่ การเกิดดับของสภาพธรรมตามปกติที่กำลังเกิดดับในขณะนี้ ถ้ายังไม่ประจักษ์แจ้งการเกิดขึ้นและดับไปของสภาพธรรมที่กำลังเกิดดับในขณะนี้ จะชื่อว่า รู้ทุกขอริยสัจจะไม่ได้

เพราะฉะนั้นในขณะนี้ทางตาเกิดแล้วก็ดับไปอย่างรวดเร็ว ถ้าสติปัฏฐานไม่เกิด ไม่ศึกษา ไม่พิจารณารู้ลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมที่กำลังปรากฏ ย่อมไม่สามารถที่จะประจักษ์การเกิดดับของสภาพธรรมได้ เพราะฉะนั้นก็จะไม่ประจักษ์แจ้งลักษณะของทุกขอริยสัจจะ

ที่มา ...

โสภณธรรม แผ่นที่ ๒ ครั้งที่ 100