[เล่มที่ 90] พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖

พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๗

ปัฏฐาน ภาคที่ ๖

และ อรรถกถา

อนุโลมติกทุกปัฏฐาน

อาจยคามิติกเหตุทุกะ

(๑๐. อาจยคามิติกะ ๑. เหตุทุกะ)

เหตุบทปฏิจจวาระ 211/788

เหตุบทปัญหาวาระ 216/789

นเหตุบทปฏิจจวาระ 224/793

นเหตุบทปัญหาวาระ 232/796

อ่านหัวข้ออื่นๆ ... [เล่มที่ 90]

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 788

อาจยคามิติกเหตุทุกะ

(๑๐. อาจยคามิติกะ ๑. เหตุทุกะ)

เหตุบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๒๑๑] ๑. เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม อาศัยเหตุธรรม ที่เป็นอาจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม อาศัยเหตุธรรม ที่เป็นอปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม อาศัยเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะ เหตุปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๒๑๒] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ใน อธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในปัจจัยทั้งปวง มี ๓ วาระ.

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๒๑๓] ในนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 789

อนุโลมปัจจนียนัย

[๒๑๔] เพราะเหตุปัจจัย ในนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

[๒๑๕] เพราะนอธิปติปัจจัย ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ... ฯลฯ

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

ฯลฯ

เหตุบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๒๑๖] ๑. เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็น ปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจ ของเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 790

๒. อารัมมณปัจจัย

[๒๑๗] ๑. เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอาจคามิธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๕. เหตุธรรมที่เป็นเนวจยคามินาปจยคามิธรรม เป็น ปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคานิธรรม ด้วยอำนาจ ของอารัมมณปัจจัย

๖. เหตุธรรมเป็นเนวาจคามินาปจยคามิธรรม เป็น ปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๓. อธิปติปัจจัย

[๒๑๘] ๑. เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณาธิปติ และ สหชาตาธิปติ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 791

๒. เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มีอย่างเดียว คือที่เป็น สหชาตาธิปติ

๓. เหตุธรรมที่เป็นอปจคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๔. เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติ- ปัจจัย

มีอย่างเดียว คือที่เป็น อารัมมณาธิปติ

๕. เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็น ปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจ ของอธิปติปัจจัย

๖. เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็น ปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๔. อนันตรปัจจัย

[๒๑๙] ๑. เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่เหตุ- ธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๓. เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจคามิธรรมด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 792

๔. เหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรมด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๕. เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็น ปัจจัยแก่เหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจ ของอนันตรปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๒๒๐] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ใน นิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๘ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๓ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๒๒๑] ในนเหตุปัจจัย มี ๘ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๘ วาระ ฯลฯ

อนุโลมปัจจนียนัย

[๒๒๒] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ... ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 793

ปัจจนียานุโลมนัย

[๒๒๓] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๖ วาระ ... ฯลฯ

แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

นเหตุบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๒๒๔] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม อาศัยนเหตุ- ธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๓. นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม และนเหตุธรรม ที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรที่เป็นอาจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๔. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุ- ธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 794

๖. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม และนเหตุ- ธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็น อปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๗. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๘. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๙. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นเนวาจายคมินาปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. อารัมมณปัจจัย

[๒๒๕] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม อาศัยนเหตุ- ธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุ- ธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

๓. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะ อารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 795

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๒๒๖] ในเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ

ปัจจนียนัย

๑. นเหตุปัจจัย

[๒๒๗] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

๒. อารัมมณปัจจัย

[๒๒๘] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม อาศัยนเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เกิดขึ้น เพราะนอารัมมณปัจจัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๒๒๙] ๑. ในนเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ ฯลฯ ในโนวิคตปัจจัย มี ๕ วาระ.

อนุโลมปัจจนียนัย

[๒๓๐] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ ... ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 796

ปัจจนียานุโลมนัย

[๒๓๑] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๑ วาระ ... ฯลฯ

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

นเหตุบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. อารัมมณปัจจัย

[๒๓๒] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒. นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย

๓. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๔. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 797

๖. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย

๗. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๕ - ๖ - ๗)

๒. อธิปติปัจจัย

[๒๓๓] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ.

๔. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๔ วาระ (วาระที่ ๔ - ๕ - ๖ - ๗)

๖. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติ ปัจจัย

๗. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิยธรรม และนเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 798

๘. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๘ - ๙ - ๑๐)

๓. อนันตรปัจจัย

[๒๓๔] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๒. เหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๓. นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของ อนันตรปัจจัย

๔. นเหตุธรรมที่เป็นอปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของ อนันตรปัจจัย

๕. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

๖. นเหตุธรรมที่เป็นเนวาจยคามินาปจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของ อนันตรปัจจัย

ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 799

๘. อุปนิสสยปัจจัย

[๒๓๕] ๑. นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม เป็นปัจจัยแก่ นเหตุธรรมที่เป็นอาจยคามิธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย ฯลฯ

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๒๓๖] ในอารัมมณปัจจัย มี ๗ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๑๐ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๖ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๖ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๑๓ วาระ ใน อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๑๓ วาระ.

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๒๓๗] ในนเหตุปัจจัย มี ๑๕ วาระ ในนอารัมมณปัจจัยมี ๑๕ วาระ ฯลฯ

อนุโลมปัจจนียนัย

[๒๓๘] เพราะอารัมมณปัจจัย ในนเหตุปัจจัย มี ๗ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

[๒๓๙] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๗ วาระ ... ฯลฯ

แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

อาจยคามิติกเหตุทุกะ จบ