ถาม การเห็นของทุกคนเป็นปรมัตถ์ และมาแปลเป็นบัญญัติทางมโนทวาร ดังนั้น การจะไม่เป็นตัวตนสัตว์ บุคคลของพระอรหันต์จะเป็นขณะใด? ขอบพระคุณมากครับ

ตอบ การเห็นทางจักขุทวารวิถี ไม่ว่าจะเป็นพระอรหันต์ หรือใครก็ตามหรือแม้แต่สัตว์อบาย ก็รู้อารมณ์ที่เป็นปรมัตถ์ทั้งนั้น เพราะทางปัญจทวารวิถี เป็นวิถีจิตที่เกิดขึ้นรู้อารมณ์ทาง ๕ ทวาร คือ

จักขุทวาร-ทางตา

โสตทวาร-ทางหู

ฆานทวาร-ทางจมูก

ชิวหาทวาร-ทางลิ้น

กายทวาร-ทางกาย

มีอารมณ์เป็นปรมัตถ์เท่านั้นคือ รู้อารมณ์ที่เป็นรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ

ส่วนทางมโนทวาร รู้อารมณ์ได้ทั้งปรมัตถ์และบัญญัติ การที่จะไม่เห็นเป็นตัวตน สัตว์ บุคคลของพระอรหันต์ สามารถเป็นไปได้ทั้งทางปัญจทวารและทางมโนทวาร

ขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาค่ะ