จากที่ฟัง จากไฟล์ "ฟังธรรม" และ mp3 เกิดข้อสังเกตและสงสัย จากการเรียกขานจิตและเจตสิกว่าดวงนั้นให้เกิดความสงสัยว่าสัณฐานของ "ดวง" มีรูปทรงเป็นประการใดหนอ เป็นแบบแบนราบรูปวงกลม หรือว่า กลมแบบดวงจันทร์ดวงอาทิตย์ มีสีสันอย่างไรมีขนาดใหญ่หรือเล็กประมาณใด

ในเรื่องของจิตและเจตสิก มีความสำคัญกับผู้เพิงเริ่มสนใจศึกษาในลำดับที่เท่าไร ลำดับที่หนึ่งถึงลำดับสุดท้ายมีเรื่องอะไรบ้าง ขอรบกวนท่านช่วยไขข้อสงสัยเพียงเท่านี้ก่อนนะท่านเจ้าค่ะ

จิตและเจตสิกเป็นนามธรรมไม่มีรูปร่างสันฐาน แต่ที่ใช้คำว่าดวงในภาษาไทย เป็นการสื่อให้เข้าใจกันเท่านั้น ในภาษาบาลีไม่มี เรื่องจิตเจตสิกควรศึกษาใน ลำดับแรกๆ เพราะเป็นคำสอนที่แสดงความจริงในตัวของเรา จะทำให้ผู้ศึกษา ไม่เข้าใจผิดว่าจิตมีดวงเดียวไม่เกิดดับ แต่ความจริงจิตมีหลายประเภท มีการ เกิดดับทุกๆ ขณะ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวตนของเรา

ผู้ที่จะประจักษ์ว่า จิตมีการเกิดดับทุกๆ ขณะ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวตนของเรา ต้องเป็นปัญญาระดับใด เป็นปัญญาของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าหรือพระอริยบุคคลขั้นใดครับ

ผู้ที่อบรมปัญญาจนปัญญามีกำลังมากขึ้นเรียกว่า วิปัสสนาญาณ วิปัสสนาญาณขั้นที่ ๓ ขึ้นไป ย่อมประจักษ์แจ้งว่า สังขารธรรมมี การเกิดดับทุกๆ ขณะ คือ ปัญญาตั้งแต่กัลยาณปุถุชนย่อมเริ่มเห็นแจ้ง ในระดับหนึ่ง แต่ผู้ที่รู้อย่างละเอียดคือพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า

ดีจังเลยค่ะที่สามารถตอบโต้ บนกระดานสนทนาได้ ขอเป็นกำลังใจให้ผู้ดูแลเว็บไซต์บ้านธัมมะด้วยนะค่ะ

หากท่านผู้ชมอ่านคำตอบข้อใดแล้วยังมีข้อสงสัย ขอเชิญถามต่อเนื่องในคำถามเดิมได้แต่ท่านผู้ชมต้อง login จึงจะสามารถส่งข้อความได้นะครับ

ขอชื่นชมที่บ้านธัมมะได้พัฒนา เว็บบอร์ด ให้ผู้อ่านได้มีการสนทนากันมากยิ่งขึ้น ด้วยการเพิ่มหน้าสำหรับ สอบถาม แสดงความคิดเห็น มั่นใจว่าจะทำให้มีการขยายความเข้าใจและน่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง แต่ก็อาจทำให้ท่านวิทยากรผู้ตอบคำถามและทีมงาน ที่อาจต้องทำงานหนักขึ้น จึงขอเป็นกำลังใจให้ทุกท่าน ที่ได้ทุ่มเทแรงกายและแรงศรัทธาในการงานอันยากยิ่งนี้

ขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาในกุศุลจิตของทุกท่านครับ

ขออนุโมทนาครับ