ต้องมีวิปัสสนาญาณขั้นใด จึงจะรู้การเกิดดับของจิต

ผู้ที่อบรมเจริญปัญญาจนถึงวิปัสสนาญาณขั้นสัมมสนญาณ อุทยัพพยญาณ เป็นต้นไปจึงสามารถประจักษ์แจ้งความเกิดดับของนามธรรมและรูปธรรมได้

แม้พระโสดาบันก็รู้ความเกิดดับ ขอยกตัวอย่างจากพระไตรปิกฏค่ะ

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่ม ๕ ภาค ๒ - หน้าที่ 45 ๒. โสตาปันนสูตร

รู้การเกิดดับแห่งอินทรีย์ ๕ เป็นโสดาบัน

[๙๑๕] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อินทรีย์ ๕ ประการนี้ ๕ ประการเป็นไฉน คือ สุขินทรีย์ ... อุเบกขินทรีย์. [๙๑๖] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เมื่อใด อริยสาวกรู้ชัดซึ่งความเกิดความดับ คุณ โทษ และอุบายเครื่องสลัดออกแห่งอินทรีย์ ๕ ประการนี้ตามความเป็นจริง อริยสาวกนี้เรียกว่า เป็นพระโสดาบัน มีความไม่ตกต่ำเป็นธรรมดา เป็นผู้เที่ยงที่จะตรัสรู้เป็นเบื้องหน้า จบโสตาปันนสูตรที่ ๒

เป็นหน้าที่ของปัญญาที่รู้ ไม่มีตัวตนที่จะรู้ครับ
ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

ยินดีในกุศลจิตค่ะ