พระสุตตันตปฎกอังคุตตรนิกายเอกนิบาต เลม ๑ ภาค ๑ - หนาที่ 319

เอตทัคคบาลี

อรรถกถาสูตรที่ ๗

ประวัติพระลกุณฏกภัททิยเถระ

พระสุตตันตปฎก อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เลม ๑ ภาค ๑ - หนาที่ 319

พึงทราบวินิจฉัยในสูตรที่ ๗ ดังตอไปนี้

บทวา มฺชุสฺสราน แปลวา มีเสียงหวาน. บทวา ลกุณฺฎกภทฺทิโย ความวา ทานวาโดยสวนสูง เปนคนเตี้ย โดยชื่อชื่อวา ภัททิยะ. ในปญหากรรม แมของพระภัททิยะนั้น มีเรื่องที่จะกลาว ตามลําดับ ตอไปนี้ :-

กลาวโดยพิสดาร ทานพระเถระแมนี้ บังเกิดในตระกูลที่มี โภคะมาก ในกรุงหงสวดี ครั้งพระพุทธเจาพระนามวา ปทุมุตตระ ไปพระวิหารฟงธรรมตามนัยที่กลาวแลวนั่นแล สมัยนั้น ทานเห็น พระภิกษุผูมีเสียงไพเราะรูปหนึ่งที่พระศาสดาทรงสถาปนาไวใน ตําแหนงเอตทัคคะ เกิดจิตคิดวา อัศจรรยหนอ ตอไปในอนาคต เราพึงเปนยอดของเหลาภิกษุผูมีเสียงไพเราะในศาสนาของพระพุทธเจาพระองคหนึ่ง เหมือนภิกษุนี้ จึงนิมนตพระศาสดาถวายมหาทานแด ภิกษุสงฆมีพระพุทธเจาเปนประมุข ๗ วัน แลวหมอบลงแทบพระบาทของ พระศาสดา ตั้งความปรารถนาวา ขาแตพระองคผูเจริญ ดวยผลแหง ทานนี้ ขาพระองคมิไดหวังสมบัติอื่น แตในอนาคตกาล ขอขาพระองค พึงเปนยอดของเหลาภิกษุผูมีเสียงไพเราะในศาสนาของพระพุทธเจา พระองคหนึ่งเถิด พระศาสดาทรงตรวจดูอนาคตก็ทรงเห็นความ สําเร็จ จึงทรงพยากรณวา กรรมของทานนี้จักสําเร็จในที่สุดแหง

พระสุตตันตปฎก อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เลม ๑ ภาค ๑ - หนาที่ 320

แสนกัปแตกัปนี้ พระพุทธเจาพระนามวาโคดมจักทรงอุบัติขึ้น ทานจักเปนยอดของเหลาภิกษุผูมีเสียงไพเราะในศาสนาของพระองค ดังนี้แลวเสด็จกลับพระวิหาร แมทานไดพยากรณนั้นแลว กระทํา กรรมดีงามอยูตลอดชีวิต ทํากาละในอัตภาพนั้นแลว เวียนวาย อยูในเทวดาและมนุษยทั้งหลาย ครั้งพระสัมมาสัมพุทธเจาพระนาม วา วิปสสี บังเกิดเปนนกดุเหวามีขนปกอันสวยงาม อยูในเขมมิคทายวัน. วันหนึ่งไปยังหิมวันตประเทศ เอาปากคาบผลมะมวงหวาน มา เห็นพระศาสดามีภิกษุสงฆแวดลอม ถวายบังคมแลวคิดวา ในวันอื่นๆ เรามีตัวเปลาพบพระตถาคต แตวันนี้เรานํามะมวง สุกผลนี้มาเพื่อฝากบุตรของเรา แตสําหรับบุตรนั้นเราไปเอาผล อื่นมาใหก็ได แตผลนี้เราควรถวายพระทศพลดังนี้ จึงคงบินอยู ในอากาศ. พระศาสดาทรงทราบใจของนกจึงแลดูพระอุปฏฐาก นามวา อโสกเถระ พระเถระจึงนําบาตรถวายพระศาสดา นกดุเหวา จึงเอาผลมะมวงสุกวางไวในบาตรของพระทศพล. พระศาสดา ประทับนั่งเสวยในที่นั้นนั่นแหละ นกดุเหวามีจิตเลื่อมใสนึกถึง พระคุณของพระทศพลเนืองๆ ถวายบังคมพระทศพลแลวไปรัง ของตน ยับยั้งอยูดวยสุขปติ ๗ วัน. ในอัตภาพนั้น เธอทํากัลยาณกรรมไวมีประมาณเทานี้ ดวยกรรมนี้ เธอจึงมีเสียงไพเราะ.

แตครั้งพระสัมมาสัมพุทธเจาพระนามวา กัสสป เมื่อชน ทั้งหลายปรารภเริ่มสรางเจดีย ตางพูดกันวา เราจะสรางขนาด เทาไร เราสรางขนาด ๗ โยชนก็จะใหญเกินไป ถาอยางนั้นก็ สรางขนาด ๖ โยชน แม๖ โยชนนี้ก็ใหญเกินไป เราจะสราง ๕

พระสุตตันตปฎก อังคุตตรนิกาย เอกนิบาต เลม ๑ ภาค ๑ - หนาที่ 321

โยชน เราจะสราง ๔ โยชน... ๓ โยชน... ๒ โยชน ดังนี้. ทาน ภัททิยะนี้ ครั้งนั้น เปนนายชางใหญพูดวา ทานผูเจริญทั้งหลาย การสรางก็ควรนึกถึงการบํารุงไดงายในอนาคตกาลบาง แลว กลาววา มุขแตละมุขขนาดคาวุตหนึ่ง เจดียสวนกลมโยชนหนึ่ง สวนสูงโยชนหนึ่ง ดังนี้ ชนเหลานั้นก็เชื่อ ทานไดกระทําแตพอ ประมาณแตพระพุทธเจาผูหาประมาณมิได ดวยกรรมนั้นดังกลาว มานี้ จึงเปนผูมีขนาดต่ํากวาชนเหลาอื่นในที่ที่ตนเกิดแลว ดวย ประการยังนี้.

ครั้งพระศาสดาของเรา ทานมาบังเกิดในตระกูลที่มีโภคะ สมบัติมากในกรุงสาวัตถี พวกญาติขนานนามของทานวา ภัททิยะ ทานเจริญวัยแลว เมื่อพระศาสดาประทับอยูในเชตวันมหาวิหาร จึงไปพระวิหารฟงพระธรรมเทศนา ไดศรัทธาแลวรับกรรมฐาน ในสํานักของพระศาสดา เจริญวิปสสนา บรรลุพระอรหัตแลว ตอ มาภายหลัง พระศาสดาประทับนั่งทามกลางพระอริยสงฆทรง สถาปนาทานไวในตําแหนงผูยอดของเหลาภิกษุผูมีเสียงไพเราะ.

จบ อรรถกถาสูตรที่ ๗

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ขออนุโมทนาครับ