เรียนถามอาจารย์เรื่อง ทิฏฐิเจตสิกหน่อยครับ.

..1..โลภมูลจิตขณะที่ไม่เกิดร่วมกับทิฏฐิเจตสิก ขณะนั้นจะมีความเห็นผิด (เช่นสัตว์บุคคลตัวตนเราเขา) หรือไม่ครับ

2...บุคคลนอกศาสนาหรือแม้แต่ในศาสนาพุทธ ที่ไม่เชื่อเรื่อง สมมติว่าสัตว์บุคคลตัวตนเราเขา จะเกิดกุศลจิตที่เกิดร่วมกับปัญญาเจตสิกได้ไหมครับ

ขอบพระคุณมากครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

1..โลภมูลจิตขณะที่ไม่เกิดร่วมกับทิฏฐิเจตสิก ขณะนั้นจะมีความเห็นผิด (เช่นสัตว์บุคคลตัวตนเราเขา) หรือไม่ครับ

การเห็นว่า เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด แม้แต่พระอริยเจ้าและพระพุทธเจ้า ผู้ที่ดับความเห็นผิดจนหมดสิ้นก็ยังจะต้องเห็นเป็นสิ่งนั้น เห็นเป็นดอกไม้ เป็นพระอานนท์ เพราะเหตุใด เพราะตามธรรมชาติของวิถีจิตที่จะต้องเป็นอย่างนั้น คือ เกิดทางปัญจทวาร แล้วก็เกิดทางมโนทวารต่อ ที่คิดในรูปร่างสัณฐานของสิ่งนั้น จึงเห็นเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด ซึ่งเห็นแล้ว คิดนึกเป็นสัตว์ บุคคลต่างๆ ด้วยกุศลจิตก็ได้ เช่น เห็นขอทานแล้วเกิดชวนจิตที่เป็นกุศลที่มีเจตนาจะให้ โดยมีบัญญัติ เรื่องราว สัตว์ บุคคล หรือขอทานเป็นอารมณ์ แม้จะเห็นเป็นสัตว์บุคคล แต่ไม่ได้มีความเห็นผิด แต่เกิดกุศลจิตแทนครับ

ดังนั้น การเห็นเป็นสัตว์ บุคคลไม่จำเป็นจะต้องมีความเห็นผิด เพราะเห็นแล้วเกิดกุศลจิต ขณะนั้นก็ไม่ได้เห็นผิด เห็นแล้วโกรธ ขณะที่โกรธ ไม่ได้มีความเห็นผิดเกิดขึ้นมาว่า มีคน มีสัตว์จริงๆ คือ ไม่ได้เกิดความเห็นผิดขึ้นในจิตใจ ก็ไม่ได้เห็นผิด

ทิฏฐิเจตสิกคือความเห็นผิดเป็นนามธรรม เกิดร่วมกับจิต ขณะใดที่มีความเห็น ต้องย้ำคำว่าความเห็นนะครับ คือมีความเห็นเกิดขึ้นที่ใจด้วยคิดว่า เที่ยง เป็นสุข และเป็นเรา เป็นสัตว์ บุคคล ขณะใดที่มีความเห็นเช่นนั้นเกิดขึ้นก็มีความเห็นผิดแล้ว ซึ่งอาจแสดงออกมาทางวาจา ก็ได้ แต่ก็ต้องคิดในใจก่อน ซึ่งขณะนั้นก็มีความเห็นผิดเกิดแล้ว

คำถามก็คือในชีวิตประจำวัน เมื่อเห็นเป็นสัตว์ บุคคล เห็นเป็นสิ่งต่างๆ มีความเห็นผิดไหมครับ..... คำตอบคือไม่จำเป็นต้องมีความเห็นผิด ตรงนี้ต้องเข้าใจให้ถูกต้อง ไม่เช่นนั้นก็จะสำคัญว่า เมื่อเห็นเป็นสัตว์บุคคลแล้วจะต้องเป็นความเห็นผิด หรือจะต้องเป็นทิฏฐิวิปลาส ไม่จำเป็นครับ เหตุผลก็คือตามที่ได้กล่าวแล้วข้างต้น ขณะที่เห็นผิด คือ ขณะที่มีความเห็นขึ้นมาในใจว่า เที่ยง เป็นสุขและมีเรา เป็นสัตว์ บุคคล

เพราะไม่เช่นนั้นเราคงเห็นผิดตลอดเวลา เพราะเห็นเป็นสิ่งต่างๆ พระพุทธเจ้าก็เห็นเป็นพระอานนท์ แต่ไม่ได้เห็นผิดเพราะไม่ได้มีความเห็นว่าเป็นสัตว์ บุคคลจริงๆ ครับ หากแต่ว่าถ้าคุณเห็นแก้ว แล้วผมถามคุณว่าแก้วมีจริงไหม แล้วคุณก็ตอบว่าแก้วมีจริง ขณะที่คุณตอบอย่างนั้น ก็มีความเห็นขึ้นมาแล้วใช่ไหมครับ จึงตอบอย่างนั้น ต่างจากขณะที่เห็นแก้ว แต่ไม่ได้มีความเห็นอะไร ขณะที่ตอบว่าแก้วมีจริง หรือไม่ตอบก็ตามแต่คิดในใจว่าแก้วมีจริงขณะนั้นเป็นความเห็นผิด

2...บุคคลนอกศาสนาหรือแม้แต่ในศาสนาพุทธ ที่ไม่เชื่อเรื่อง สมมติว่าสัตว์บุคคลตัวตนเราเขา จะเกิดกุศลจิตที่เกิดร่วมกับปัญญาเจตสิกได้ไหมครับ

ปัญญามีหลายระดับ ปัญญาเชื่อกรรมและผลของกรรมก็มี ซึ่งมีเรื่องราว บัญญัติเป็นอารมณ์ได้ครับ ขออนุโมทนา

ขออนุโมทนาครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
-ถ้าโลภะเกิด โดยไม่มีความเห็นผิดเกิดร่วมด้วย ขณะนั้น ก็คือ ไม่มีความเห็นผิดเกิดขึ้น นี้คือ ความเป็นจริงของธรรม เพราะเหตุว่า โลภะ ที่ประกอบด้วยความเห็นผิด ก็มี ไม่ประกอบด้วยความเห็นผิด ก็มี แต่เมื่อใดที่ความเห็นผิดเกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นความเห็นผิดในลักษณะใดก็ตาม ขณะนั้น ก็มีทั้งโลภะและความเห็นผิด เป็นธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน
-ปัญญา ความเข้าใจถูกเห็นถูก ไม่ใช่ใคร ไม่มีศาสนา แต่เป็นสภาพธรรมที่มีจริง เมื่อมีเหตุปัจจัยให้ปัญญาเกิด ปัญญาก็เกิดขึันทำกิจหน้าที่ แต่ที่จะเป็นปัญญาที่เข้าใจในความเป็นจริงของธรรมที่ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน นั้น มีเฉพาะในพระศาสนาของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เท่านั้น ครับ
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...

ขอบพระคุณอาจารย์ทั้งหลายมากครับ

กราบขอบพระคุณและขออนุโมทนาค่ะ