จักขุทวาร เปรียบเหมือนสมุทรซึ่งกว้างใหญ่จริงๆ ไม่เต็ม สามารถที่จะเห็นพระจันทร์ พระอาทิตย์ ดาวต่างๆ ซึ่งอยู่แสนไกล ที่กระทบจักขุปสาทแล้วก็ปรากฏแก่จักขุทวารวิถีจิตได้ จึงทำให้ดูเหมือนว่า เป็นโลกซึ่งเต็มไปด้วยวัตถุ จักรวาล สัตว์ บุคคลต่างๆ เต็มไปหมด

แต่ความเป็นจริงนั้น จิตคิดนึกถึงรูปร่างสัณฐานของธาตุดิน น้ำ ไฟ ลมที่ปรากฏให้เห็น เป็นสัตว์บ้าง เป็นบุคคลต่างๆ บ้าง เป็นพระจันทร์ พระอาทิตย์ ดวงดาว และวัตถุต่างๆ ซึ่งเมื่อกระทบสัมผัสกาย เย็นหรือร้อน อ่อนหรือแข็ง ตึงหรือไหว ก็ปรากฏ ผู้ที่รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง จึงประจักษ์ว่า โลกคือธรรมที่แตกสลายเกิดดับอย่างรวดเร็ว
โดยมโนทวารวิถีจิตจดจำสัณฐานของสิ่งที่ปรากฏทางตา จำเสียงสูงต่ำที่ปรากฏทางหู ฯลฯ เป็นความหมายคำบัญญัติของสิ่งต่างๆ ซึ่งก็ไม่มีสภาพธรรมใดเลยที่เกิดขึ้นแล้วไม่ดับไป

ดาวน์โหลดหนังสือ --> ปรมัตถธรรมสังเขป

ขออนุโมทนาค่ะ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ